Nýjar kvöldvökur - 01.01.1936, Síða 8

2
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
ar og höíðu forfeður hans í beinan karllegg
búið í Skógum í fjóra ættliðu en komið
þangað af Norðurlandi. Er sá uppruni ætt-
arinnar óviss.
Matthías ólst upp með foreldrum 'sínum
til ellefu ára aldurs, en varð þá, sökum fá-
tæktar, að fara til vandalausra. Vorið 1848
kom móðir hans honum fyrir hjá bróður
sínum, séra Guðmundi Einarssyni á Kvenna-
brekku. Var það ætlunin, að hann lærði und-
ir skóla, en starf hans lenti meir í fjár-
geymslu og öðrum heimilisstörfum, svo að
eftir fermingu var honum komið fyrir hjá
Sigurði Johnsen kaupmanni í Flatey, frænda
sínum. Hófst þar nám hans hjá sr. Eiríki
Kúld, er var aðstoðarprestur föður síns í
Flatey-.
Var það fyrst ætlað að hann yrði verzl-
unarmaður og var því sendur rúmlega tví-
tugur, haustið 1856, til Kaupmannahafnar,
til að kynnast kaupsýslu og menntast í mál-
um. Þar sló hann sér brátt saman við stú-
denta við háskólann og kynntist þar m. a.
skáldinu Steingrími Thorsteinssyni og tókst
með þeim ástúðarvinátta. Hafði þetta mjög
mikil áhrif á þroskaferil Matthíasar, með
því að hugur hans hneigðist nú meir að
skáldskap en áður. Er hann kom heini vor-
ið eftir, þótti sýnt, að hugur hans yrði lítt
saminn við kaupmennsku og gengu þá í það
góðir menn, aðallega fyrir milligöngu frú
Þuríðar Kúld, systur Benedikts Gröndal að
koma honum til mennta.
Haustið 1859 settist hann í 3. bekk Lat-
ínuskólans í Reykjavík, þá 24 ára að aldri
og útskrifaðist stúdent 1863. I skóla samdi
Matthías »Útilegumennina« er brátt urðu
mjög vinsælir og fengu seinna nafnið
»Skugga-Sveinn«, eftir aðalpersónunni. I
Prestaskólanum var hann tvö næstu ár og
útskrifaðist þaðan 1865. Á þeim árum þýddi
hann Friðþjófssögu Tegnérs á íslenzku. Hún
hefir einnig orðið mjög vinsæl og komið út
fjórum sinnum, seinast nú á aldarafmælinu
i forkunnar fagurri útgáfu. Árið 1866 vígð-
ist svo sr. Matthías til Kjalarnessprestakalls
og fór að búa í Móum.
Þar sótti að honum ýmislegt mótlæti.
Hann hafði á námsárum sínum gengið að
eiga Elínu Knudsen, dóttur Diðriks Knud-
sens, timbursmiðs í Reykjavík. Dó hún úr
taugaveiki á annan dag jóla 1868. I annað
sinn kvæntist sr. Matthías og gekk þá að
eiga Ingveldi dóttur Ólafs Johnsens prófasts
á Stað. Var brullaup þeirra haldið með mik-
illi rausn á Stað í júlí 1870. En þeim varð
skammra samvista auðið, því að hún lézt
árið eftir.
Á Móum þýddi Matthías þrjú leikrit Sha-
kespeares: »HamIet«, »Othello« og »Rómeo
og Júlía«. En eftir missi miðkonu sinnar
greip hann svo mikið óyndi, að hann fýstist
af landi á burt. Dvaldi hann veturinn 1871
—72 í Englandi og Danmörku, langst af í
Kaupmannahöfn, með ríkisstyrk til að kynna
sér lýðháskólafyrirkomulag Grundtvigs.
Þann vetur þýddi hann »Macbeth« og
»Manfred« og komst í kynni við ýmsar
stefnur og strauma í heimspeki og trúmál-
um. Ferðaðist því næst nokkuð um Noreg,
en tók við prestakalli sínu aftur um sumarið.
Þó mun nú hafa -verið tekið svo mjög að
losna um trúarskoðanir Matthíasar, að hann
undi nú lítt við prestsstöðuna í bili og fór
aftur til Englands og dvaldi þar veturinn
1873—74, að mestu hjá enskum unitara-
presti. Tóku þá skoðanir hans mjög að fest-
ast til hinnar frjálslyndari stefnu í trúmál-
um og reyndust Unitarar honurn drengir
góðir og fengu honum fé til að kaupa Þjóð-
ólf í því skyni, að boða íslendingum frjáls-
lyndar lífsskoðanir. Hefir það fé borið ríku-
legan ávöxt í andlegu lífi þjóðarinnar.
Matthías settist nú að sem ritstjóri í
Reykjavík og kvæntist þá í þriðja sinn 1875
Guðrúnu Runólfsdóttur frá Móum. Þeim
varð 11 barna auðið og er elstur þeirra
Steingrímur Iæknir á Akureyri.
Um þetta leyti var vakning mikil í þjóð-
lífinu í sambandi við þjóðhátíðina 1874.