Nýjar kvöldvökur - 01.10.1937, Blaðsíða 24

166
NÝJAR KVÖLDVÖKUR
og strauma“. Einungis frá þeim sjónar-
hól er unnt að lýsa baráttunni í réttum
hlutföllum og öðlast þá samúð, sem er
frumskilyrði alls dýpra skilnings á hátt-
erni mannanna og lífinu í heild.
En auðviitað verður þó. skáldið að hafa
staðið sjálft í eldinum, stigið niður til
heljar allra mannlegra hörmunga og risið
upp til himins fagnaðarins, því að allt og
hið eiina, sem það hefir að gefa, er reynsla
sinnar eigin sálar og það er auður þessa
sálarlífs, hinar óvæntu og voldugu víð-
áttur þess sem hrífa oss, hvort heldur sem
er í fagurri sönglist, ljóðum eða öðrum
skáldskap, af því að þær ljúka jafnframt
upp fyrir oss leyndardómum vors eigin
vitundarlífs og leiða oss á þann hátt inn
í æðni og fyllri tilveru.
Það eru þessar dýpri tilfinningar og á-
tök mannssálarinnar, sem ljóð Guðmund-
ar Böðvarssonar túlka. UndirstTaumur
ljóðanna er að vísui tregasár og efandi, en
hvað er líka trúin ef hún er sjálfsagður
hlutur, ef hún er ekki vogun og áhætta
eins og allt lífið? Skáldið má sízt vera án
þeirrar þenslu hugsana- og tiilfinningalífs-
ins og þeirra sífeldu litbrigða, sem hin
tíðu skipti ljóss og myrkurs verða vald-
andi, vonarinnar og kvíðans, trúarinnar
og örvæntingarinnar.
í fyrst'a og síðasta kvæðd bókarinnar,
sem bæði eru snilldargóð, berjast um
völdin í huga skáldsins vonin og örvænt-
ingin. Seinasta kvæðið: „Ok velkti þá
lengi í hafi“, lý|ir ferðdnni um voldugt og
veglaust haf í svarta myrkri, þar sem all-
ir þrá landið og leita þess. Og einhver
segir: Eg sé land! Þá verður uppi fótur
og fit og menn renna sjónum út í myrkr-
ið með fögnuði. Svo deyr vonin aftur:
„En unglingsrödd spurði:
Hvar erum við stödd?
— Eg sá ekkert land.
Og enn þá rauf þögnina einmana rödd:
Eg sá ekkert land. —
Svo varð aftur hljótt.
Það var auðn.
Það var nótt.
Það var ekkert land.“
í fyrsta kvæðinu: „Til þín, Mekka“ er
með furðu mikilli skáldlegri fegurð sett
fram draumsýn trúmannsins andspænis
þessari vonlausu siging. Þar er mannlífið
táknað með eyðimerkurferð, en Mekka
er draumaborgin, sem allir þrá, hinn
heilagi staður, þangað sem allar leiðir
liggja. Hrjáður og þreyttur heldur píla-
grímurdnn áfram í fjálgri lotningu yfir
brennheitan sandinn til austms, þó að
undir niðri í sálu hans dynji strengjaspil.
harmanna og efasemdanna:
„Ópalliti undra þinna
augun sjá um dimma nátt.
Heyri eg þjót'a þúsund vængi
þungum niði um loftið blátt.
Hillir yfir heitan sandinn
hvolíþök þín og súlnagöng,
þína háu hallarturna,
heyri eg þinna klukkna söng.
Fyrir mínum sjónum svífa
sýnir, líkt og gullin ský. —
Ó, mætti eg gleyma mér og týnast
musteranna hljóðleik í.“
Þarna er settur fram á yndislegan hátt
þessi dularfulli draumur mannssálarinn-
ar, þessi friðlausa þrá eftir hinu heilaga
og eilífa, sem í hverju brjósti hrærist.
Og þó að höfundurinn sitandi sjálfur á
vegamótum, og búist við að verða einn
eftir á eyðimörkinni, þá endar hann þó
kvæðið með þessum hugðnæmu orðum:
Einn eg b,ið og þrái — og þakka,
að þess mér ekki varnað sé.
Til þín, Mekka, í austuráttu
augum sný og fell á kné.
Engu síður speglar kvæðið: í sólskiniy
hina sáru lífsþrá, sem hverri lifandi veru