Eimreiðin - 01.01.1940, Page 39

eimreidin ENDURHEIMT ÍSLENZKRA SKJALA OG GRIPA 25
bandi við Árnasafn i Kaupmannahöfn, og ætti hin nýja skip-
Rn á stjórn safnsins að gera það kleift, þar eð íslendingar
sitja þar nú við hlið Dana. En hvorttveggja er, að enginn hér-
landsmanna hefur viðurkent þessa hugmynd, sem fyrir því er
úr sögunni sem fjarstæða ein, og svo er hitt eins og tekið
hefur verið fram, að hér á Islandi og hvergi annarsstaðar á
slíkt heima. Kjörorð vort er sem sé nú: Miðstöð allra ís-
lenzkra fræða og öll gögn til iðkana þeirra eiga að vera á
Islandi.
Það ber að telja, eins og áður hefur verið vikið að, að það
sé réttur vor íslendinga, að þessum hlutum verði skilað, skjöl-
una og gripum frá Danmörku. Um ýmislegt af þessu getlir
»rétturinn“ að sjálfsögðu verið lagalegur, svo sem réttur vor
ávalt hefur verið til sjálfstæðis þjóðarinnar, í hverri grein
sem er, — t. d. að það, sem tileinkað var konungi áður sem
stjórnanda lands, átti að verða eign þjóðarinnar síðar og
henni afhent, er hún öðlaðist eða endurheimti stjórnfrelsi eða
tók við framkvæmd sinna fullveldismála. En hitt er og, að
betta út af fyrir sig dugar ekki ætíð til fulls, er út í mál er
honnð við aðrar þjóðir. Fyrir því er samninga- og samkomu-
fagsleiðin reynd, sem oft getur horið ávöxt, ef hvorugur að-
hinn þverskallast við því, sem sanngjarnt er. Og ekki orkar
það tvímælis, að siðferðilegur réttur, menningarlegur réttur
•slenzku þjóðarinnar er, að því verði fullnægt, sem hér er
farið fram á. En hvorttveggja á að vinna og verka saman. —
hess eru og dæmi, að konungsvaldið fyrrum með ráðgjöfuin
sinum beint synjaði þess, að hingað kæmu aftur heim til
stofnana landsins dýrmætar bækur, er fluttar höfðu verið
burt og lentu í Árnasafni, einmitt fyrir brunann alkunna í
Því safni 1728, svo að bein ábyrgð virtist þannig á þessu tekin,
°g fórst sumt af því í eldsvoðanum. Það mikla brunatjón
syndi einnig og sannaði, að slíkir hlutir voru ekki síður i
hættu í Danmörku en hér heima. Er því engin goðgá þótt sagt
se, eins og komið hefur fram í skýringum eins fræðimanns
Ulu þetta mál, að skylda nokkur sé til þess, að bætt yrði fyrir
slikt framferði, og hefði reyndar þegar átt að vera búið að því,
ekki fjármunalega (sem er erfitt vegna þess, að margt er