Eimreiðin - 01.05.1964, Page 58

146
EIMREIÐIN
séra Jón tímamótamaður, eins og
sjá má ljóslega í verkum hans.
(Smbr. ritgerð mína „Jón skáld
Þorláksson“, Timarit Þjóðrceknis-
félags íslendinga í Vesturheimi,
1932, bls. 61-62).
í næsta kafla „Ætt og æska“ er
ítarleg lýsing á ætterni, æskuum-
liverfi og æskuárum séra Jóns.
Koma þar margir við sögu, og þá
eðlilega um aðra fram séra Þorlák-
ur faðir hans. í þessum kafla segir
einnig frá námsárum séra Jóns í
Skálholtsskóla, en þar lauk hann,
eftir þriggja ára nám, stúdents-
prófi með miklu lofi 15. apríl 1763,
og er það „skemmtileg athuga-
semd“, eins og séra Sigurður orðar
það heppilega, að þess er sérstak-
lega getið 1 prófskírteini séra Jóns,
sem enn er til, að hann sé „ekki
ólaglegt skáld“. Hefur hann því
auðsýnilega þegar á skólaárum sín-
um vakið athygli á sér fyrir skáld-
gáfu sína, þó að ljóð hans frá þeim
árum séu nú glötuð.
í næstu þrem köflum ævisögunn-
ar (bls. 28—67) rekur höf. af mikilli
nákvæmni, með tilvitnunum til
ýmissa heimilda, feril skáldsins
næsta áratuginn, frá því að hann
að nýloknu námi, gerðist ritari
Magnúsar Gíslasonar amtmanns,
og Jrangað til hann, eftir að liann
hafði orðið að láta af prestskap
öðru sinni, varð starfsmaður
Hrappseyjarprentsmiðju liaustið
1773. Varð honum það mikið
happaspor, og einkum hvað skáld-
skapar- og bókmenntaferil hans
snerti. Hafði umrætt árabil verið
lionum sólríkur hamingjudagur
framan af, en síðar syrti í lofti, og
andstreymið lagðist honum í fang.
er liann fékk eigi að njóta konunn-
ar, sem hann unni. Er þeim tnál-
um, örlagaríkum áhrifum þeirra a
líf skáldsins og framtíð hans, og
þessum umbrotaárum í lífi lians t
heild sinni, lýst af næmum skiln-
ingi og ríkri samúð í ævisögunni-
Harmþungar raunir skáldsins og
vonbrigði speglast einnig eftir-
minnilega í kvæðum hans frá þess-
um árum.
Við eitt atriði í 6. kafla ævisög-
unnar (bls. 61) vil ég Jjó leyfa méi
að gera stutta athugasemd. Höf*
leiðir þar rök að því, að þýðing
séra Jóns á Útfararsálmi Pruden-
tius sé gerð allmiklu síðar en talið
hefur verið og því ekki frá nffl-
ræddum árum, og vitnar til nts
míns Jón Þorláksson — Icelandic
Translator of Pope and Milt°n
(Studia Islandica 16, Reykjavík
1957). Ég fór þar eftir hinni beztu
heimild, sem mér var kunn, en þa®
var ritgerð Jóns Sigurðssonar f°r'
seta um séra Jón. Ekki gerði dr.
Jón Þorkelsson heldur neina at-
hugasemd við það í hinni endur-
skoðuðu útgáfu af ritgerð nafna
síns framan við Minningaritið uin
séra Jón langafa sinn 1919. A lS'
lenzku fjallaði ég annars um þetta
atriði í ofannefndri ritgerð minm
í Tímariti Þjóðrœknisfélagsins (bb-
50), og komst þar Jrannig að orði-
„Líklegt er talið, að Jrýðing séia
Jóns á hinum fræga útfararsálnu
Prudentius sé frá þessum tfma
(1768-72), ef það er rétt til getið,
er Jjað þá fyrsta merkisþýðing
skáldsins. Hún er nákvæm að efm
og bragarhætti og lipur í orðalagn