Eimreiðin - 01.05.1964, Síða 85

• |A iii InJ H u.ii v . X ^^Ljlul l Iiiu^^ÉlI Mi lil 1 » m áTlfcmlÍlM i li" **! ' . • -j ,M |.,ð 1. II., • • 1 .. \l,i
Indriði G. Þorsteinsson: LAND OG
SYNIR. Útg. Iðunn 1963.
I’essi skáldsaga Indriða Þosteinsson-
ar liefur ekki vakið aðra eins athygli og
J9 <>í stöðinni, og þó er hún heilsteypt-
ara skáldverk, stíllinn lieilli, rnálið
lireinna og tærara og öll mótun efnis-
'ns hnitmiðaðri. Höfundurinn liefur
°g náð því marki, sem hann hefur sett
sér: að þjappa saman í sent allra stytzt
ntál harmsögu tveggja tímamóta kyn-
slóða og tveggja menningartímabila á
íslandi.
Hann tekur ekki upp þráðinn, þar
sent skáldsögunni 19 af stöðinni lýkur,
heldur segir forsögu hennar. Og það
varðar engu máli, þó að aðalpersónan
heiti allt annað en sá ungi maður, sem
v»ð sáum farast í hílslysi norður í
^atnsskarði, þar sem „vötn öll falla
Skagafjarðar. Þetta er samt sem
aður saga mótunar hans og erfða frá
Wí áður en við kynntumst lionum
seni leigubílstjóra í Reykjavík her-
námsáranna.
Við kynnumst þarna næstu kynslóð
a undan, hinum svokölluðu aldamóta-
'nönnum, sent kallaðir voru vormenn
Islands, vildu vera það og trúðu að
þeir væru það, kynslóðinni sem söng
l|m að hennar hiðu „eyðiflákar, heiða-
l<>nd“, heyrðu kallið: „kontið grænum
skógi að skríða skriður berar sendna
strönd", vildu hlýða þvi — og trúðu,
að þeir gætu að leiðarlokum tekið
undir og sungið: „menningin vex í
lundum nýrra skóga."
En yfir þessa kynslóð, sem kalla
mætti kynslóð hinna andlegu ntóðu-
harðinda, var felld hlóðmóða heirns-
styrjaldarinnar, fyrri og síðari, liafís-
mistur kreppuáranna. Henni veittist
sannarlega örðugt að varðveita rætur
hugsjónanna, sem hún hafði sungið
um í æsku — og að vonum enn verra
að innræta það sonum sínum og dætr-
um, að þær rætur lifðu og væru vextar-
vænlegar, þegar móðunni létti . .. . En
hin unga kynslóð er samt sent áður í
ærið viðkvæmum tengslum við átt-
hagana, við víðáttu lieiðalandanna, við
túnið, engið og ána — og við dýrin,
kindurnar, hestana — og við unga
stúlku, sem hefði átt að verða húsfreyja
á býli, sem hefði staðið í skjóli nýrra
skógarlunda ... Þess vegna verður ekki
betur lýst neyð og umkomuleysi hins
unga manns, sem hefur rifið sig upp úr
hinu gamla umhverfi vonleysisins,
heldur en Indriði gerir, þá er hann
skilst við piltinn, aðalpersónu þessar-
ar sögu, j)ar sem hann stendur og
bíður hins vélknúna, daunilla farar-
tækis, sem á að flytja hann suður yfir
fjöllin. Allt umhverfið er hulið kaldri,