Eimreiðin - 01.05.1964, Síða 87

EIMREIÐIN
175
sérstaklega í unglingabókunum, og
víða hefur hún gert því góð skil, en
liér heppnast henni að slá vefinn á svo
þroskaðan skáldsagnahátt, að sam-
sláttur uppistöðu og ívafs skilar les-
•‘ndanuni eftirminnilega listrænu
verki. Persónur og umhverfi vefast og
lyftast, og þótt hvort tveggja sé kunn-
llglegt iesandanum, blandast santan
f.jarræn dul og miskunnarlaus, næstum
narkaleg nálægð, sent er skáldsögunn-
at' einnar. Hér er sú upphafning á
veruleikanum, sem skáldsagan krefst,
ef vel er að verki staðið. Stíllinn er
einnig gjöfulli en í öðrum bókum höf-
nndar.
Söguefnið er í sjálfu sér ekki ýkja
■týstárlegt, og vel má vera, að nútím-
lnn skelli skolleyrum við svona skáld-
s°gu. Hörð kjör og „lemstraðar lista-
tnannagáfur", sífelldir árekstrar milli
ftins ljósa og lilýja draums og dimmrar
kaldranalegrar vöku virðast liggja all-
fjarri hugsunarhætti hraðtímafólks og
kynslóðar brotsagna og hrópþátta. Les-
andinn jjarf að „lifa“ svona sögu til
a® njóta hennar til fulls. Til þess þarf
•neiri tíma en fólk vill leyfa sér þessa
stundina.
Þótt aðalpersóna sögunnar, bæklaða
tlt'aumóratelpan Lilja, umkomulaus í
veikleika sínum, en þó sterk í list
Slnni og þrá, sé eftirminnileg persóna,
°S vel megi hún teljast táknræn, verð-
Ur þó móðirin, hörð, köld og ókúguð
í eymdi sinni sú persóna, sem færir
höfundi mestan sigur. Þetta er islenzk
alþýðukona, eins og hún gerist stærst
og sterkust, en liún er alþjóðleg um
leið, og þó fyrst og fremst sönn skáld-
sagnapersóna.
Lesandinn finnur ekki stórkostlega
atburði í þessari sögu, ekki episka
átakaþætti, en því meira af baráttu
hins daglega lífs, stríð við líf og dauða
í venjulegu þorpi, á venjulegri striind.
En í höndum höfundar stækka þessi
átök, þorpið og ströndin lyftast, svo
að í öllu speglast lífsdramað sjálft,
nakið og hrjúlt, kalt og nöturlegt. Yf-
ir þessum kaldranaleik svífur andi
draums, ástar og listar, og þótt liann
lúti í lægra lialdi í bókinni, bendir
hann þó leiðina, og engum blandast
hugur um, að liöfundur telur hann
gefa lífinu gildi. Min liljan fríð lifir
og deyr draumnum og auðgar lífið
með því lífi og þeim dauða.
Ég hef aðeins rætt hér um heildar-
áhrif þessarar skáldsögu. Mér er ljóst,
að sum atriði hennar orka tvímælis og
ýmislegt mætti að henni finna, bæði í
byggingu og framsetningu, en allt um
það tel ég hana svo merka um margt,
að ég hef kosið að rjúfa um hana
óverðskuldaða þögn. Ef það mætti
verða til þess að fleiri kynntu sér hana
og læsu, er það vel farið.
Stefán Júlitisson.
c~E>ókalrec)nir
Raddir herma, að bókaútgafa í
haust mtini verða heldur minni en
úndanfarin ár. Slíkt hefur raunar
°ft áður verið sagt á miðju sumri,
en uppskeran síðan orðið alldrjúg,
þegar liðið hefur að jólum.
Eimreiðin heftir fregnað unt
nokkur íslenzk verk, sem eru á
döfinni og áformað er að komi út
á þessu ári, og skulu hér aðeins fá-
ein talin.
Hjá Bókaútgáfu Menningarsjóðs
má nefna bók um Steingrim Thor-
steinsson skáld, eftir Hannes Pét-