Iðunn - 01.12.1884, Blaðsíða 5
Skólalíf á miðöldunura. 275
um stað til annars til þess að leita sjer fæðis og
húsnæðis. |>ó rjeð það engan veginn úrslitum um
skólastað. Pæri mikið orð af kennara, barst það
fljótt til annara landa, og varð hann því að hafa
aðsetur á einhverjum þjóðkunnum stað og þar sem
var auðsótt að hvaðanæfa; því er á skömmum tíma
orðið nóg um kennara í öllum helztu borgum í vest-
anverðri álfunni.
Landstjórnendur og borgarar sáu sjer annars veg-
ar góðan hag að þessum skólum og leituðu eptir á
margan veg, að þeir tækju sjer stöðuga bólfestu.
Voru skóluuum í því skyni veitt mikil forrjettindi og
lilunnindi; þau voru upphaflega ætluð kennurunum
sjálfum, en loks námsmönnum líka, og sumstaðar
voru þau jafnvel látin ná til þjóna námsmanna.
þessi forrjettindi jukust svo og margfölduðust, að á
13. öld var í þeim fólgin undanþága frá alls konar
sköttum, frá varðhaldi og fjárnámi, og sömuleiðis
undanþágu frá almennu varnarþingi, jafnvel í saka-
málum ; enginn hafði rjett til að lýsa banni yfir há-
skóla nema með sjer stöku leyfi frá páfanum, og árið
1158 gaf Friðrik keisari hinn fyrsti út brjef þess efn-
is, að námsmenn mættu ferðast leyfislaust um ríki
sitt, og lagði bann fyrir að taka þá fasta fyrir skuldir
eða glæpi á leið þoirra úr skóla eða í. Jafnvel á
dögum Karls V. þóttu þessi forrjettindi svo mikils-
verð, að þau voru sett í mikilvæga sanminga ríkja
á milli. í friðarsamningnum í Madrid (1526) hljóð-
aði ein greinin um það, hvað miklar skaðabætur há-
skólinn í Burgos ætti að fá fyrir tjón það, er hann
hafði hlotið af ófriðnum, og í annari grein skuldbind-
ur Frakkakonungur sig til að skila aptur lausnar-
i8*