Iðunn - 01.12.1884, Blaðsíða 6

276 Skólalíf ú miðöldunum.
gjaldi því, er þýzkur höfðingi einn hafði orðið að
greiða fyrir sonu sína, er stunduðu nám við háskól-
ann í París, en höfðu verið teknir fastir í upphafi ó-
friðarins, þvert á móti einkarjettindum þeirra.
|>að var eigi fyr en löngu eptir siðabótina, að
þessi forrjéttindi voru afnumin ; forrjettindi Parísar-
háskólans t. d. voru í fullu gildi þangað til 1592,
að borgarstjórinn var í fyrsta sinn undan þeginn að
vinna þann eið, er heimtaður hafði verið af fyrir-
rennurum hans í hálfa fjórðu öld: »að hafa í heiðri
og vernda af öllum mætti forrjettindi hinna lærðu
bræðra«. A Englandi voru einkarjettindin enn yfir-
gripsmeiri; þau voru nefnd »hlunnindi hinnar and-
legu stjettar« og voru um langan aldur hinn versti
þröskuldur fyrir allri löggæzlu; því þau voru svo
löguð, að fyrir þau gat hver sá, sem var bænabókar-
fær, framið að minnsta kosti einn stóran glæp að
ósekju.
það hefði auðvitað ekki verið gaman aðhafa stjórn
og reglu á þessum mikla sæg af námsmönnum, sém
skiptu tugum þvisunda, þó að vel hefði verið í garð-
inn búið ; en það var öðru nær. Háskólarnir voru
um langan aldur lítið annað en iðnaðarfjelög, er voru
mestmegnis til þess gerð að bægja öðrum út í frá
frá arðsömum embættum, og lærdómsnafnbætur voru
nokkurs konar vottorð um, að þeir sem höfðu feng-
ið þær, hefðu rjett til að reka þess konar atvinnu.
|>að bar mest á rektor og öðrum embættismönnum
háskólans fyrir það helzt, að þeir höfðu forustuna á
hendi, er verjast skyldi árásum á hin gegndarlausu
forrjettindi fjelagsins; að öðru leyti höfðu þeir eigi
mikið að segja, enda varþar lítið um lögbundna
stjórnarskipun.