Ægir - 01.12.1916, Blaðsíða 15

ÆGIR
143
uppi fiskinn. Úr hverjum bát er svo rent
2 línum og á hvorri þeirra eru 8—900
önglar. Þeim er haldið við botninn með
akkerum. Daginn eftir eru linurnar dregn-
ar upp og veiðin flutt til skipsins. Fyrir
50 árum keyptu frakkneskir fiskimenn
beilu af eyjarskeggjum, er þeir komu til
Nýfundnalands og hjeldu svo þegar á
veiðar. Með samþykt 4. janúar 1857 var
þeim heimilað að taka sjálfir beitu i
bresku flóunum eða kaupa hana af eyj-
arskeggjum. En 1887 samþykti Saint-
John þingið í Nýfl. svonefnd beitulög
(Boét-Bill), er banna útflutning á heitu
og samkvæmt þeim máttu eyjaskeggjar
ekki selja hana frakkneskum fiskimönn-
um, eða sæta fangelsi'ella. Breska stjórnin
fjelst svo á, að lög þessi gengju í gildi
árið 1888. Skömmu siðar (í mars 1891)
hafði breska stjórnin og sú frakkneska
komið sjer saman um, að gerðadómur
skyldi jafna ágreining milli Breta og
Frakka, er sett höfðu á stofn humra-
veiðar þar á French Shore, en þing eyja-
skeggja þvertók fyrir það. Til þess svo
að útkljá ágreining og málalengingar,
gerðu Bretar og Frakkar samþykt um
Nýfundnaland og Vestur-Afríku þann 8.
april 1914, um sama leyti og fyrirskip-
anirnar um Egyftaland, Marokkó og Sí-
ana. Með þessari samþykt, er staðfest
var með lögnm 7. desember 19041), Ijet
Frakkland af hendi forrjettindi þau, er
þvi voru veitt i 13. gr. Utrecht-samn-
mgsins, en fjekk trygðan þegnum sinum
veiðirjett til jafns við Breta i landhelgi
French Shore allan veiðitímann. En
nieðfram French Shore er fult af leifum
humrastöðvanna, svo að fiskurinn er flú-
’nn þaðan. Það er því aðallega á Stóra-
hanka, sem landar vorir eru að veiðum
nieð beitu frá French Shore og Sainl-
1) Stendur svo, en á auðvitað að vera 1914.
Pierre-et-Miquelon. Árlega fara svo skip-
in, eins og áður, frá Bretagne og Nor-
mandí til fiskjar við Nýfundnaland, ís-
land, Færeyjar eða Doggerbanka. Ávalt
er nóg af fiski, sakir viðkomunnar, og
þrátt fyrir alt það sem mokað er upp,
enda veiðist sjómönnum vorum vel.
Jafnskjólt og fiskurinn er kominn á
skipsfjöl, tekur einn háseta, sem kallaður
er kírurg (chirurgien), höfuðið af — og
er það góð fæða skipverjum, — ristir
fiskinn á kviðinn og tekur út lifrina; úr
henni fæst lýsi til lækninga og leður-
gerðar. Þá tekur hann og innýflin, er
notast til beitu og — ef því er að skifta
— hrognin, sem svo eru söltuð og þykja
þá ómissandi við sardínuveiðarnar með
ströndum Bretagne. En fiskinn verður
að salta, af því að hann er veiddur svo
langt frá neyslustöðvunum.
Þegar búið er að íletja fiskinn, þvo
og salta og hann er orðinn að saltfiski
(klippfish), er honum troðið i tunnur
eða hlaðið i lestina og siðan er hann
seldur sem grænsaltaður þorskur (morue
verte). Ef á að flytja hann til heitu fand-
anna, er hann þurkaður við sólarhita og
seldur sem harðfiskur. Stundum er hann
ekki saltaður, en hengdur yfir ofn, reykt-
ur og alþurkaður; er hann svo hefur
fengið jafna festu og hörku sem trje, er
hann nefndur stockfish (úr þýsku).
Eftir 1904 hafa veiðarfæri breyst mjög
og hefur það valdið ýmsum erfiðleikum.
Til þorskveiða eru enn gerðar út skútur
(20—30 smálestir) til Færejja eða Dogger-
banka og duggur (120—250 smál.) til ís-
lands og Nýfundnalands. En í nokkur
ár hafa og verið gerð út gufuskip eða
botnvörpungar, er fá gnótt fisks með
því að draga á eftir sjer vörpurnar, sem
eru stór keilumynduð netjahylki. Á botn-
vörpungum hafa sjómennirnir allvistleg
hibýli, skift niður á þrem stöðum: aftur-,