Ægir - 01.06.1980, Qupperneq 21

J^fsegulbylgjanna, sem notaðar eru við skynjun
nds og hafs, sem farið er yfir. Sum tækjanna
n°ta ljósgeisla sýnilega mannlegu auga, önnur inn-
rauða geisla, og enn önnur tæki skynja mikró-
ytgjur, örbylgjur. Hefur síðarnefnda tæknin, ör-
' 'SJUtæknin, nú þegar gefið góð fyrirheit við rann-
s°kn á heimskautunum vegna þess, að hvorki ský
ne vetrarmyrkur draga fyrir sýn ofan úr tyngling-
U.num °g niður á yfirborð jarðar — að sínu leyti
e'ns og röntgengeislar fara gegnum hold manns-
j.1 atT>ans. Skal vikið að þessari tækni á eftir, en
- st rætt um skynjun með sýnilegum bylgjum raf-
se8ulrófsins.
sa 'raX Ur '^60 var ýmislegt gert, sem sýndi og
^nnaði, að tynglinga mætti nota til að kanna
vJn Un °8 rek hafíss á stórum svæðum, sem ella
ru oaðgengileg. Má t.d. nefna rannsókn, sem
. r. Var 1970 á ísafari nyrzt í Baffinsflóa, en
-^t hafði bent til að þar væri allmikið haf-
kallað Norðurvök, sem einhverra hluta
fl2na yrði ekki ísilagt eins og mestallur Baffins-
hæfSUnnar ^lns ve8ar Þótti talsvert skorta á greini-
■rnir11 ^rstu tynglingana. Einungis stóru drætt-
■ ?Vo sem meginísjaðar hafísþekju voru grein-
j ®lr’ en smærri einkenni ísbreiðunnar, vakir,
uur og jakar< sáust ekki.
u r Nssu rættist að mun, þegar tynglingi nokkr-
(E skotl® a l°ft, sem kallaður var ERTS-1
pjUrt Resources Technology Satellite), íjúlí 1972.
fyrstltr0fsskynjunarkerfl sem ^á var reynt 1
á haf' Slnn’ veittl upplýsingar um ótal einkenni
þétt 1Snum, sem teknar voru myndir af, svo sem
la ri ‘ð net vakanna í ísnum,jakastærð, og þykkan
ís p3 3riS mátti að vissu marki greina frá þunnum
, nnfremur var unnt að fylgjast nokkuð með
gre- UUn a yftrborði lagnaðaríss, ísmulning mátti
SUn'fla ^rá öðrum ís og stundum mátti þekkja í
en • ^°*vetrung, sem er gamall ís, og vetrung,
mynd° ne^nist ls sem er ems árs gamall. ERTS-
um 'r j,essar gáfu þannig haldgóðar upplýsingar
anUrne®Unó íssins, þéttleika og aflögun með tím-
mynd’ en a ^inn bóginn var ógerningur að kanna á
unum íshryggi, íshrauka, skaraðan ís, bráðn-
stil °8 „eira.
fynr framfarirnar, sem fylgdu í kjölfar
takm gagnanna’ v°ru þrenns konar veigamiklar
varð A’ antr eóa vandkvæði á þessu kerfi að því er
hentu * ,konnun á hafís: skýjaþykkni, myrkur og
milli g tlmasetning myndarinnar, en 18 dagar liðu
m>ndatöku af nákvæmlega sama svæði ájörð-
inni og var því ekki hægt að fylgjast vel með hafís-
reki og ýmsum öðrum breytingum.
Næstur að mikilvægi þeirra tynglinga, sem tóku
myndir á sýnilegri tíðni, kallaðist NOAA-2. Tyng-
lingur þessi hafði tvenns konar geislunarmæla,
þar á meðal einn með mjög mikilli greinihæfni,
en auk þess var braut tynglingsins eða gervi-
hnattarins milli pólanna þannig háttað, að full-
komin mynd af heimskautunum fékkst á liðlega
eins dags fresti. Með næmari mælinum, sem fyrr
var nefndur, mátti greina yfirborðsdrætti allt
niður í einn kílómetra á lengd. Fleiri NOAA-
tynglingum hefur verið skotið á loft og stefnt
er að síbættum myndum af stórum hafsvæðum.
Auk þeirra mætti nefna frekari tilraunir við mynda-
töku með sýnilegum og innrauðum geislum. Helztir
þeirra eru TIROS-N, Nimbus-G, Landsat-3 og
Seasat-1.
Skynjarar þeir, sem til þessa hafa verið til-
greindir, voru mikil búbót, þegar þeir komu til
sögunnar einn af öðrum, en óhætt er að fullyrða,
að jafn forvitnilegar framfarir hafi átt sér stað í
nytsemi tækja, sem skynja mikróbylgjur eða ör-
bylgjur rafsegulrófsins, og er þá einkum átt við
Við íshr vgg.
ÆGIR — 325