Ægir - 01.04.1984, Qupperneq 52

Nýr orkusparandi GIR lrá
WÁRTSILA BOBSSO,
Próun í framleiðslu dísilvéla hefur gert kleift að
brenna svartolíu á aðalvélum fiskiskipa og dráttar-
báta. Fullkomnar svartolíuvélar allt niður að 500 KW
eru á markaðnum í dag. Rafmagn er þó framleitt með
hraðgengum dísilvélum eða í nokkrum tilfellum með
öxulrafal. Öxulrafala verður að keyra með jöfnum
hraða og eru þeir knúnir af aðalvélinni, sem drífur
skiftiskrúfuna, sem þá verður einnig knúin á jöfnum
hraða.
Þar sem mjög óhagkvæmt er að knýja skiftiskrúfu
með jöfnum hraða, hefur verið knýjandi þörf á að
leysa málið þannig að hægt sé að keyra öxulrafal og
skiftiskrúfu samtímis. Með því að hefja framleiðslu á
gír með breytanlegum hlutföllum hefur Wártsilá
Vasa vélaverksmiðjan leyst þetta vandamál, því
vegna hans er hægt að keyra aðalvélina eftir skrúfu-
kúrfunni og fá jafnframt jöfn rið úr riðstraums-
rafalnum. Þetta hefur í för með sér mikin sparnað á
brennsluolíu.
Forsaga
Fyrir 20 árum, þegar Wártsilá Vasa vélaverk-
smiðjan framleidi fjölda iðnaðargíra, smíðaði hún
1500 KW gír fyrir pappírsvél með tveimur völsum.
Annar var drifin af hinum gegnum plánetugír. Mis-
munurinn í ummálshraða valsanna var stjórnað af
slíkum gír með vökvastýringu. Mjög mikillar
nákvæmni var þörf við stjórnun þeirra, eða allt að
brot úr mm.
Ein af ástæðunum fyrir hinni miklu sölu Wártsilá
dísilvélanna eru bækur sem hafa veri gefnar út t.d.
„One fuel aboard“ en þar er sýnt fram á hvernig hægt
er að framleiða alla orku um borð með svartolíu. Til
að framkvæma þetta var þessi gír hannaður og smíð-
aður.
Hönnun C.R. gírsins
Frumhugmyndin var að hanna gír sem væri ódýr>
traustur og þarfnaðist lítils viðhalds.
Uppbygging
Aðalkjarnin C.R. er plánetugír. Aflið er flutt i
gegnum tvö tannhjól frá dísilvélinni að plánetugírn-
um. Hlutfallinu í C.R. gírnum er breytt með vökva-
mótor með óbreitanlegu rúmmáli sem tengdur er sól-
hjólinu og getur snúist í báðar áttir á breytilegum
hraða. Vökvamótorinn er knúinn af vökvadælu með
breytanlegu rúmmáli sem tengd er gegnum tannhjól
við inngangsöxul. Bestu nýtingu á C.R. gírnum er
hægt að ná með því að stöðva sólhjólið, þannig að alh
afl fari fram hjá plánetugírnum án hraðabreytinga-
Þá er dísilvélin keyrð á algengasta hraða sem gefur
þessa nýtingu. Þegar hraði aðalvélarinnar er minnk-
aður í samræmi við skrúfulögmálið fer vökvamótor-
inn í gang og eykur hraða ferilhjólsins svo að hraði
öxulrafalsins verður j afn. Ef hraði vélarinnar er auku1
frá kjörgildi þá breytist snúningsátt vökvamótorsins
og hraði öxulrafalsins verður sami og áður. Rúmmáh
vökvadælunnar er stjórnað af gangráð. Margendur-
teknar prófanir hafa sýnt að C.R. gírinn heldur hraða
öxulrafalsins innan við 1% af tölugildi en það full'
nægir kröfum flokkunarfélaga. Nýtni er allt að 9T-
96% miðað við besta nýtnisvið.
C.R. gírinn sem fyrst var smíðaður er 200 KW en j
framtíðinni mun Wártsilá hafa á boðstólnum gír fra
50-500 KW.
Umboð fyrir Wártsilá á íslandi hefur Vélar og Tæk'
h.f. Reykjavík.
220-ÆGIR