Ægir - 01.06.1985, Qupperneq 37

^ára Ágústa Ólafsdóttir:
Fiskverkun í
Saltfiskverkun
ei<i<i ur veS' ^Í3
Jöllun um fiskverkun í Grinda-
a Saltfiskverkun. Hafi lífiðein-
ern tímann verið saltfiskur í
r'H| av'k þá er það svo enn.
(.| a tfiskverkun íslendinga hófst
un?5 a dögum Almenna versl-
aðk élagsins (1743-1773)- Fram
rnuPeirn tíma hafði hersla verið
Un almennari og jafnan miklu
se'ra verið flutt út af harðfiski. Á
veari 18. aldar varð saltfisk-
Ig U.n a)rr|ennari og um miðja
andöld var hún orðin alls ráð-
t , .'■ 3altfiskverkunin var fyrst
en k UF>F> mad<i á Vesturlandi
landre'ddist þaðan út til annarra
Tölur
orna.
sýna að þegar árið 1764
ngar verið farnir að
, iid ,
f,af! Grindvíki
71)a ut saltfisk þó að enn hafi
veriÖ
meira flutt út af harðfiski.
n,8 voru árin 1764 til 1773
Þan
fiski Út 8204274 skippund af harð
e,,!' lii Kaupmannahafnar, en
Isj 1 nema 69'/4 af saltfiski.
fis*stu ar|n jókst hins vegar salt-
st vU r utningurinn eins og annars
þd ar á landinu. Aukningin var
I nokkur, eins og sést á útflutn-
, 8stolum áranna 1774-1784 en
v°ru flutt til Kaupmanna-
nar 8903/4 skippund af saltfiski
þá
hafi
en
þe 44322/4 skippund af harðfiski.
k S!ar uPplýsingar eiga að vísu
u«Ol við
enri Um Grindavík og Bás-
tek ^ 6n ^essir staðir eru yfirleitt
skjnir saman enda verslunin til
rn 01,5 a þessum stöðum. Ef
sesirk^ Carl Pont°PPidan. þá
til u hann ' sinni (Samlinger
sem andeis ^agazin for Island),
m ut kom árið 1787, að Bás-
Grindavík
endi og Grindavík séu „temmelig
gode Virke-Stæder" af saltfisk-
verkunarstöðum að vera.
Á 19. öldinni jókst saltfiskverk-
unin enn. Árið 1840 var saltfisk-
útflutningur landsmanna orðinn
fjórum sinnum meiri en skreiðar-
útflutningur og upp úr 1870 mátti
heita að skreið væri ekki lengur
útflutningsvara. íslendingar voru
samt langt frá því að eiga skilið
heiðursmerki fyrir sérstaka natni
og vöndun við saltfiskinn, a.m.k.
fyrri hluta aldarinnar. Skammirn-
ar sem þeir fengu voru ófáar. Sér-
stakar skammir fengu Suður-
nesjamenn árið 1847 er bréf frá
félagi kaupmanna í Barcelóna
birtist í Nýjum félagsritum. Þar
kvarta kaupmennirnir undan salt-
fiski frá íslandi sem sé orðinn svo
slæmur að hann sé óseljanlegur
nema fyrir lægsta verð. Slíkt var
ekki að skapi kaupmannanna.
Bréf sitt enduðu þeir með því að
benda á það að fiskur sem kæmi
frá Vogum væri ávallt mjög
slæmur. Hugsanlega hafa Grind-
víkingar átt þar hlut að máli.
Bréf þetta var Jóni Sigurðssyni
hvatning til að hvetja til bættrar
verkunar. Jón var ekki sá fyrsti
sem skrifaði leiðbeiningar fyrir
saltfiskverkendur. Þannig hafði
t.d. Bjarni Einarsson sýslumaður
skrifað í Rit Lærdómslistafélags-
ins og Guðmundur Scheving
hafði skrifað eitthvað líka. Þetta
var samt ekki nægjanlegt því enn
árið 1889 komu út leiðbeiningar
fyrir saltfiskverkendur. í það sinn
var höfundurinn Oddur V. Gísla-
son. í ritgerðinni minnist hann á
vitnisburð kaupmanna frá því
haustið áður en þá sögðu þeir
verkunina vera á besta stigi sunn-
anlands. Því verður víst ekki
neitað að Grindvíkingar hljóti að
teljasttil þessa hóps.
Engin stórútgerð var í Grinda-
vík á síðustu öld, bátarnir litlir og
opnir og aflann verkaði hver hlut-
armaður fyrir sig. Eftir að trillur
voru komnar á staðinn verkuðu
skipverjar aflann í sameiningu og
fóru hlutaskipti fram eftir að afl-
ÆGIR-329