Ægir - 01.08.1993, Qupperneq 22

Til að skilja þaö sem
síðan gerðist í Færeyjum
er nauðsynlegt að hafa í
huga ab færeyskir sjó-
menn skiptust í tvo hópa
sem ekki höfðu sömu
hagsmuna að gæta.
í lok síðari heimsstyrjaldarinnar
voru Færeyingar að öllum líkindum
með stöndugustu þjóðum í Evrópu.
Getum er leitt að því ab peningaeign
landsmanna í stríðslok hafi numið
sem svarar 200 milljörðum íslenskra
króna á núvirði. Ástæðan fyrir þessu
ríkidæmi var sú að öll styrjaldarárin
höfðu Færeyingar siglt með ísaðan
fisk á Bretlandsmarkað. Þessar sigling-
ar voru ábatavænlegar en hættulegar,
þribjungi flotans var sökkt og fjöldi
sjómanna fórst.
Atvinnulífinu komiö til hjálpar
Nauðsynlegt var talið að hið opin'
bera kæmi atvinnulífinu til hjálpar-
Danir brugðust vel vib og létu Færey-
ingum í té hluta af Marshall-hjálp-
inni, alls um 100 millj. kr. Fimmtungi
þess fjár var varib til að stofna Fjár-
magnsfélag Færeyja sem veitti lán til
útgerðar og skipasmíða. Afgangurinn
var notaður til að afskrifa skuldir >
sjávarútvegi. Síðast en ekki síst sam-
þykkti lögþingib ný lög um endurnýj-
un flotans.
Ljósmyndir:
RAX
Stœrsti togarafloti ó
Norðurlöndum
Strax í styrjaldarlok byrjuðu Færey-
ingar að endurnýja skipaflotann af
mikilli elju. Fjöldi togara var keyptur,
aðallega frá íslandi og Bretlandi. En
engin ný skip voru á markaöinum og
flestir togaranna voru ryðkláfar sem
hvorki íslendingar né Bretar gátu not-
að. Árib 1948 áttu Færeyingar stærsta
togaraflota á Norðurlöndum, alls um
50 skip. Viðhaldskostnaður var gífur-
legur og skipin voru allt of dýr í
rekstri. Við þetta bættist að í lok ára-
tugarins lækkaði fiskverð og árið 1949
var gengi breska sterlingspundsins
fellt.
Fjöldagjaldþrot 1950-1951
Allt þetta hafbi í för með sér að á
tæpu ári (1950-1951) varð næstum
hvert einasta útgeröarfyrirtæki á eyj-
unum gjaldþrota. Sjóvinnubankinn,
banki útgerðar og atvinnulífs, varð
gjaldþrota tvisvar sinnum á hálfu ári.
Allt féð, sem færeyska þjóðin hafði
aflað sér með svita, blóði og tárum á
styrjaldarárunum, var glatað. Nær all-
ar framkvæmdir á sjó og landi stöðv-
uðust. Færeyingar streymdu til íslands
í atvinnuleit.
Endurreisn
Þessar ráðstafanir voru taldar nauð-
synlegar því nær ekkert nothæft skip
var eftir á eyjunum og flestir færeyskir
sjómenn voru erlendis. Styrkir og er-
lend lán höfðu jákvæð áhrif, ný skip
voru keypt eða þau smíðuð í Færeyj-
um. Færeyingar eignuðust aftur stóra
togara og stállínuskip. Sjómennirnir
byrjuðu að tínast heim. Endureisnin
hafði heppnast vonum framar og fisk'
verð var aftur hagstætt á erlendum
mörkuðum.
Sjómenn skiptust í tvo hópa
Til að skilja það sem síban gerðist i
Færeyjum er nauðsynlegt að hafa 1
huga að færeyskir sjómenn skiptust i
tvo hópa sem ekki höfðu sömu hags-
muna að gæta. í öðrum hópnum voru
sjómenn á togurum og stórum skip'
um sem sigldu á fjarlæg mið, til ÍS'
lands, Grænlands og Nýfundnalands-
í hinum hópnum voru dagróðra-
mennirnir svonefndu. Dagróbramenn
réru til fiskjar á trillum, handfærabát-
um og litlum línubátum. Þeir fóru út
snemma á morgnana og komu með
aflann aftur heim að kvöldi.
Útfœrsla í 12 mílur
Áður en Færeyingar færðu út land-
helgina í 12 mílur árib 1963 þurftu
344 ÆGIR ÁGÚST 1993