Ægir - 01.08.1993, Page 26

Hér haföi í rauninni
ekki verið deilt um
krónur og aura heldur
hvernig stýra ætti at-
vinnulífi þjóðarinnar.
Atti að tryggja afkoniu
og hagnað þeirra sem
ráku útgerðina og áttu
frystihúsin eöa átti að
bæta afkomu sjó-
manna?
mibstöb færeysku fiskvinnsluhúsanna
og langstærsta útflutningsfyrirtæki
þjóðarinnar. í stjórn hennar sátu eig-
endur fiskvinnsluhúsanna og stóru
skipanna sem veiddu á fjarlægum
miðum. Dagróðramenn áttu enga full-
trúa í Fiskasölunni.
Dagróbramenn kröfðust þess að
laun þeirra og rekstrarútgjöld hefbu
forgang. Ef markaðsverð nægði ekki til
að greiða útgjöld og kostnað frystihús-
anna átti Hráefnissjóður að koma til
skjalanna og bæta því við sem á vant-
aði. Frystihúsin vildu fara þveröfuga
leið: fyrst átti hið opinbera að tryggja
rekstrar- og framleiðslugrundvöll fisk-
vinnslunnar. Ef ekki var nóg eftir
handa dagróðramönnum þegar fisk-
vinnslan hafði fengið sitt átti Hráefnis-
sjóður að borga það sem á vantaði.
Ástæðan fyrir því að dagróðramenn
vildu að Fiskasalan fengi styrkina var
sú að þá myndi verðfall á erlendum
fiskmörkuðum ekki hafa nein áhrif á
afkomu þeirra. Fiskasalan og útgerðin
yrðu að taka á sig áföllin. Þeirra eigin
laun yrðu fastákveðin og háð samn-
ingum eins og laun verkafólks í landi.
Auk þess töldu þeir að ef styrkur væri
greiddur á útflutningsstigi vörunnar
fengi hið opinbera betri innsýn í út-
flutnings- og sölumál. Styrkurinn átti
þannig að vera svipa á útflytjandann
og tryggja að hann stæði sig í sam-
keppni á erlendum mörkuðum.
Stjórnmálamenn voru hlynntir til-
lögum dagróðramanna en stjórn
Fiskasölunnar og forstjóri hennar,
Birgir Danielsen, brugðust ókvæða
við. Þeir sögðu að allt starfsfólk Fiska-
sölunnar legði niður vinnu og færi
heim ef farið væri að styrkja útflutn-
ing. Engin máttur á himni né jörðu
gæti þvingað þá til slíkrar fásinnu.
Ástæðan fyrir hörðum viðbrögðum
Fiskasölumanna var margþætt. í fyrsta
lagi töldu þeir það vera andstætt al-
þjóðlegum samkeppnisreglum að hið
opinbera - í þessu tilviki landsstjórn
Færeyja - notabi almannafé til að
styrkja útflutning. í öðru lagi töldu
þeir ekki rétt að stjórnvöld eba ein-
hver nefnd á þeirra vegum ákvæði
hvaða vöru Fiskasalan ætti ab fram-
leiða. Markaðurinn átti ab ákveða
það. í þriðja lagi töldu þeir þetta stríða
gegn þeim markmiðum sem þeir
höfðu sett sér: að treysta fyrirtækið 1
sessi efnahagslega. Ef landsstjórnin
veitti styrki til útflutnings var hún
sjálfkrafa komin með krumlurnar 1
sjóði Fiskasölunnar og þab þótti for-
svarsmönnum hennar afleit tilhugs-
un. Þeir höfðu fjármagnsskyldu gagn-
vart abildarfyrirtækjunum, færeysku
frystihúsunum, og töldu enga ástæðu
til ab ætla að ef landsstjórnin fengi
lán frá Fiskasölunni myndi hún taka
það mjög hátíðlega. Betra væri að hún
skuldaði sjómönnum því þeir myndu
sjá til þess að hún borgaði aftur.
Niöurstaöa fœst
Þrefað var um þessi mál fram og
aftur í nokkra mánuði. Loks var hætt
við að styrkja sjálfan útflutninginn og
þess í stab ákveðið að styrkirnir rynnu
til frystihúsanna. Frystihúsin áttu síð-
an að reikna meb þessum styrkjuni 1
verðinu sem sjómenn fengju fyrir flsk-
inn. Hið opinbera tók að sér að
tryggja ab fiskvinnsluhúsin ættu alltaf
fyrir rekstrar- og framleiðslukostnaði
og auk þess átti að tryggja þeim arð af
heimsmarkaðsverði. Þetta þýddi að
landssjóður Færeyinga átti að vera
einskonar fríholt milli fiskvinnslunn-
ar og heimsmarkaðarins. Laun dag-
róðramanna áttu að mæta afgangi.
Hér hafði í rauninni ekki verið dein
um krónur og aura heldur hvernig
stýra ætti atvinnulífi þjóbarinnar. Átti
að tryggja afkomu og hagnað þeirra
sem ráku útgerbina og áttu frystihúsin
348 ÆGIR ÁGÚST 1993