Tímarit lögfræðinga - 01.09.1952, Page 5

MeiðyrSi og meiðyrðamál.
125
sæti vegna staðhæfingar sinnar um það, að dómari muni
líta hlutdrægt á málavöxtu.
En þetta og þvílíkt eru undantekningar frá almennu
reglunni um friðhelgi æru manns. Tvenns konar hags-
munir stangast: Friðhelgi ærunnar annars vegar og nauð-
syn á umsögn varðandi æru manns til fræðslu um stað-
reynd eða til varnar ákveðnum hagsmunum. Árás á æru
manns er almennt friöbrot, enda segir í 25. kafla hegn-
ingarlaganna bæði um ærumeiðingar og brot gegn frið-
helgi einkalífs (bréfleynd, opinber frásögn um einkalíf
manna, friðhelgi heimilis o. fl.).
III.
Ærumeiðingum er skipt í þrjá flokka í hegningarlögum
vorum, eins og fræðimenn hafa gert. Flokkarnir eru þessir:
1. Móöganir, 234. gr. hegnl. Þær geta verið fólgnar
bæði í orðum og athöfnum. Dæmi móðgana í orðum eru
ýmis alkunn skammaryrði, uppnefni,1) háðsj'rði, hrósyrði,
viðhöfð í háði, varðandi útlit manna2) o. frv. Móðgun í
athöfnum einum saman geta komið fram með mörgum
hætti, svo sem í ýmiskonar tilburðum, sem horfa öðrum
manni til óvirðingar eða lítilsvirðingar. Fer þetta nokkuð
eftir stað og tírna og eftir því, hverir eiga hlut að máli.
Vera má t. d., að orðið „karlinn" geti verið móðgandi, ef
það er haft um X, þótt það feli enga móðgun í sér, þótt það
sé haft um Y. T. d. kalla hásetar á togurum skipstjóra
sinn „karlinn" og hann kallar þá „karlana". Og felst þá
engin móðgun í því. En það var talin móðgun við Grím
Thomsen, er hann var nefndur „þessi karl“ í blaðagrein
einni.s) Hinsvegar var það eigi talin móðgun, þótt hann
væri í sömu grein kallaður „Bessastaða-Grímur“. Og má
þó eftir sambandinu telja þá nafngift viðhafða í móðgunar-
skyni. I athafnaleysi getur jafnvel stundum falizt móðgun,
þó að svo sé ekki í öðrum samböndum. Sá karlmaður, sem
T. d. Hrd. XV. 295 („strigakiaptur").
2) Dómas. V. 462; VI. 392.
3) Dómas. II. 140.