Tímarit lögfræðinga - 01.09.1952, Page 28

148
Timarit lögfrœöinga
breiðslu slíkra ærumeiðinga og um upphaflegar ærumeið-
ingar. Hvort tveggja varðar sæmd starfsmannsins og rýrir
ef til vill álit hans og virðingu. Fyrir því sýnist sjálfsagt,
að ríkisvaldið eigi einnig sókn sakar um þessa tegund æru-
meiðinga, er opinber starfsmaður á hlut að máli. Of langt
mál yrði að athuga það hér, hverjir teljast megi opinberir
starfsmenn í þessu sambandi. 108. gr. tekur til fleiri brota
en 102. gr. hegnl. 1869. Skilyrði opinberrar málssóknar
var það, að ,,vaði'ð‘: væri „upp á“ starfsmann, „þegar hann
er að gegna starfi eða út af því.“ Orðin „veður upp á“ voru
svo skilin, að 102. gr. tæki aðeins til ummæla, sem höfð voru
um starfsmann og beint var til hans sjálfs, en ekki til æru-
meiðinga um hann honum afheyranda, svo sem í blaða-
grein.i) Nú tekur 108. gr. hegnl. jafnt til allskonar æru-
meiðinga, hvort sem þær eru hafðar í frammi við starfs-
manninn sjálfan eða um hann í eða út af starfi hans, t. d.
í blaðagrein.2) Og það er ekki heldur skilyrði opinberrar
saksóknar, að sagt verði, að „vaðið“ hafi verið „upp á“
starfsmanninn. Meiðyrði geta verið höfð í frammi með
mestu stillingu og hógværð að formi til og varðað þó við
108. gr.
Eftir 108. gr. er ríkisvaldinu jafnskylt að hefjast handa
um rannsókn og málssókn. Ákvæði greinarinnar teljast
taka til refsiverðra brota, og því er ákæruvaldinu skylt að
rannsaka og höfða mál út af brotum yfirleitt, sem skil-
orðslausri opinberri ákæru sæta, sbr. 20., 35. og 73. gr.
laga nr. 27/1951. En í framkvæmd hefur þessu þó ekki
verið svo farið. Svo að segja daglega birtast í blöðum æru-
meiðandi ummæli um ýmsa embættismenn út af embættis-
verkum þeirra, án þess að ríkisvaldið hefjist handa þess
vegna. Mest af þessum ærumeiðingum er út af stjórnmála-
framkvæmdum eða stjórnmálaframkomu annars, og mun
mega telja það orðna venju, að ákæruvaldið skipti sér ekki
af sjálfsdáðum af slíku. Þó að brot þau, sem 108. gr. tekur
0 T. d. Hrd. XI. 512.
Sbr. Hrd. XIV. 16.