Tímarit lögfræðinga - 01.10.1956, Síða 38

við jörðu, og svo mætti lengi telja. Hvarvetna blasir við
ægivald manna }Tfir náttúrunni.
Síaukin tækni hefur mjög stefnt að því að gera náttúr-
una mönnum undirgefna. Því meiri þroska, sem tæknin
hefur náð, því meiri hafa raskanir á náttúrufari landa
orðið. Menningarlegar framfarir hafa og í ríkum mæli
verið beinlínis á því reistar, að menn bafa hagnýtt sér
ýmis náttúruauðæfi, en með því hefur mjög verið gengið
á náttúruna.
Mönnum hefur lengi verið ljóst, að rík þörf væri á að
hamla gegn spjöllum á náttúru af manna völdum. Hafa
þessar skoðanir markað þau spor, að sett hafa verið laga-
fvrirmæli um vernd ákveðinna þátta náttúrunnar í öllum
menningarlöndum. Kvað þar í fyrstu mest að ákvæðum um
friðun fugla, spendýra og fiska, en síðar komu lagafyrir-
mæli um gróðurvernd og almenna náttúruvernd.
Upphaf löggjafar um almenna náttúruvernd mun mega
rekja til Bandaríkja Norður-Ameríku, sem urðu fyrst
allra ríkja til að friðlýsa landsvæði og stofna til náttúru-
garða eða þjóðgarða, „í því skyni að náttúru landsins
megi varðveita óspjallaða komandi kvnslóðum til hug-
svölunar“, svo sem segir i þjóðgarðalöggjöf Bandaríkj-
anna. Fvrsta friðlýsingin átti sér stað 1832, þar sem voru
laugarnar í Hot Springs í Arkansas, en önnur í röðinni
var hinn nafnkunni þjóðgarður Yellowstone á landamær-
um Wvoming, Idaho og Montana ríkja. Að bandarísku
fordæmi voru þjóðgarðar stofnaðir víða um lönd, og
verður nánar vikið að því hér síðar.
Þjóðgarðar og hliðstæð svæði, sem friðlýst hafa verið,
hafa gegnt mjög mikilvægu hlutverki um náttúruvernd
og m. a. forðað nokkrum dýrategundum frá útrýmingu,
svo sem evrópska vísundinum. Brátt varð þó sýnilegt, að
slikir þjóðgarðar einir nægðu ekki til verndar náttúru-
minjum, og að þörf væri á almennri náttúruvernd. Sá
maður, sem talinn er liafa átt drýgstan þátt i að koma
á skipulagðri náttúruvernd, er þýzki náttúrufræðingurinn
228
Tímarit lögfrœSinga