Tímarit lögfræðinga - 01.10.1956, Page 40

ákvæði 1. nr. 98/1940, 2. gr., sem óheimila landeiganda
að spilla laugum og hverum eða breyta farvegi þess
vatns, sem hverinn þeytir frá sér, eða afrennsli laugar,
1. nr. 15/1923, IX. kafli, um óhreinkun vatna, og 1. nr.
123/1940, um bann gegn jarðraski. Hér má og orða 1. nr.
45/1950, 31. gr., þar sem sá varnagli er sleginn, að ekki
sé heimilt að taka land eignarnámi til notkunar, ef þar
eru „sérstök náttúruprýði, sem skylt er að vernda“. Loks
er rétt að geta laga nr. 59/4928, um friðun Þingvallar,
og 1. nr. 27/1940, um friðun Eldeyjar. Þessi tvenn lög
styðjast í ríkara mæli við náttúruverndarsjónarmið en
hin lögin, sem nefnd voru, og má raunar telja, að lögin
um friðun Eldeyjar séu alfarið náttúruverndarlög.
Lagaákvæði þau, sem hér hafa verið nefnd, og fíeiri,
er nefna mætti, heita náttúru lands hvergi nærri þeirri
vernd, sem skylt er. Mörg þeirra styðjast við fjármuna-
leg eða búskaparleg sjónarmið ein, fyrst og fremst á þá
lund, að þeim er ætlað að stuðla að liæfilegri nytjun
hlunninda. Uppistaðan í þorra þeirra er einungis að koma
i veg fyrir rányrkju. Þau nægja því hvergi til raunhæfra
úrræða um náttúruvernd almennt.
Þótt ekki muni leika á tveimur tungum, að þörf sé á
heildarlöggjöf um náttúruvernd, þykir allt um það rétt, að
reifa nokkru nánar, hversu mikið sé í húfi, ef ekki er sett
náttúruverndarlöggjöf hið bráðasta og henni hrundið i
framkvæmd.
Islenzk náttúra, bæði hin dauða og lifandi, er um margt
einstæð, meðal annars og ekki sízt fyrir það, að fram á
siðustu ár hefur hún orðið fyrir minni áhrifum af manna
völdum en náttúra annarra landa. Veldur því í fvrsta lagi
það, að landið bvggðist síðar en flest þau lönd, sem b^'ggst
hafa, í öðru lagi, að það er enn eitt af strjálbyggðustu
löndum og i þriðja lagi, að fram á síðustu áratugi hefur
tæknileg menning íl)úanna verið á svo lágu stigi, að þeir
hafa raunverulega alls ekki drottnað yfir náttúru landsins
og hafa megnað tiltölulega litlu um brevtingar á náttúr-
230
Tímarit lögfræöinga