Tímarit lögfræðinga - 01.05.1976, Page 28

þó leyfa mér að halda því fram, að slíkur seinagangur geti haft afar
skaðvænlegar afleiðingar fyrir barnið.
Ég vil benda hér á bók, sem kom út í Bandaríkjunum árið 1973 og
heitir Beyond the Best Interests of the Child, og er eftir Joseph Gold-
stein, lagaprófessor við Yale, Önnu Freud, sálfræðing, og Albert J.
Solnit, barnasálfræðing við Yale. Bók þessi hefur vakið mikla athygli,
en hún fjallar um það, eftir hverju dómarar eigi að fara, þegar þeir
meta, hvað hafi minnst skaðvænleg áhrif fyrir barnið, þegar deilt er
um forræði þess eða ráðstöfun. Þar er því haldið fram, að afarmik-
ilvægt sé, að sem allra stystur tími fari í meðferð slíkra mála, því að
hin sálrænu tengsl milli barns og foreldris (eða fósturforeldris) bíði
alvarlegan hnekki, ef sambandið er rofið í lengri tíma. Fari það eftir
aldri barnsins, hve langan aðskilnað það þolir, án þess að þessi sál-
rænu tengsl rofni með öllu. Höfundar bókarinnar telja, að lögin verði
fyrst og fremst að taka tillit til þarfa barnsins, ekki aðeins líkamlegra
þarfa, heldur miklu fremur hinna sálrænu eða tilfinningalegu þarfa
þeirra. I öðru lagi halda höfundarnir á loft friðhelgi einkalífsins. Með
því að vernda rétt foreldra til að ala upp börn sín að eigin vild án
íhlutunar hins opinbera, telja höfundarnir jafnframt verndaða þörf
barnsins fyrir stöðugleika í uppeldinu. Þeir mæla því með sem allra
minnstri íhlutun af hálfu ríkisvaldsins og telja það ekki fært um að
stjórna svo vandasömu sambandi og er á milli foreldra og barna.
1 bókinni er aðaláherslan lögð á aðstæður, þegar foreldrarnir (eða
þeir, sem annast börnin) geta ekki náð samkomulagi um börnin og
verða að leita á náðir dómstóla eða yfirvalda til úrlausnar deilunum.
Höfundar þessarar bókar mæla einnig eindregið með því, að sérstak-
ur talsmaður sé skipaður til að tala máli barnsins.
Ég vil ítreka það, að ég tel afar þýðingarmikið, að settar verði
ákveðnar reglur um meðferð barnaverndarmála fyrir dómstóluhi, regl-
ur, sem stuðli að því, að málin gangi fljótt fyrir sig.
Niðurlag.
Mannréttindi eru gerð fyrir manninn sjálfan. Þessi réttindi til-
heyra börnum jafnt sem fullorðnum. Margbreytileiki og útþensla nú-
tíma þjóðfélags krefst þess, að ríkið verði virkari þátttakandi og tryggi
að réttindi þeirra, sem eru minni máttar, verði ekki fótum troðin, hvort
sem er af öðrum þegnum eða ríkinu sjálfu.
Ég vil aðeins taka sem dæmi, að það er refsiverður verknaður að
beita fullorðna líkamlegu ofbeldi, en við þolum það, að hin varnarlaus-
ustu meðal okkar, börnin, séu beitt slíku ofbeldi. I íslenskum lögum
22