Tímarit lögfræðinga - 01.12.1980, Síða 20

tekjutap eftir. Mönnum virðist fjárhagslegt örorkumat vera raun-
hæfari viðmiðun en hið gamla læknisfræðilega töflumat. Reynslan ein
leiðir í ljós, hvort þetta er rétt.
3.2. Endurskoðun bótaákvörðunar
Ákvörðun bótafjárhæðar fyrir tap í framtíðinni er að sjálfsögðu
oft í litlu samræmi við raunverulégt tjón, þótt vandað sé til hennar,
enda geta aðstæður tjónþola breyst til muna. Eins og fyrr greinir opna
sænsku skaðabótalögin leið til að endurskoða ákvörðun lífeyris vegna
tekjutaps eða missis framfæranda til hækkunar eða lækkunar, ef
forsendur breytast verulega (Endurskoðunarheimildin nær ekki til
þess, er lífeyrir rýrnar vegna verðlagsbreytinga. Um það gilda sér-
•stök lög, sjá Hellner, bls. 264-266). Sömuleiðis er endurskoðun bóta
fyrir þess háttar tjón heimil, þótt þær hafi verið ákveðnar í formi
eingreiðslu, en þær má aðeins hækka, 5:5 SkL. Lækkun eingreiðslu,
er með öðrum orðum óheimil. Bótaákvörðun vegna annars tjóns, t.d.
miska, verður ekki endurskoðuð. 1 norsku lögunum er engin samsvar-
andi endurskoðunarheimild. Slík heimild hefur heldur aldrei verið í
íslenskum lögum.
Lögfesting endurskoðunarheimildar sænsku laganna var rökstudd
með því, hve hinar nýju reglur um fjárhagslegt örorkumat gætu orðið
erfiðar í framkvæmd. Auk erfiðleika þeirra, sem minnst er á við lok
3.1. kafla hér á undan bentu Svíar á fleiri ástæður fyrir rúmum end-
urskoðunarreglum. 1 greinargerð fyrir sænsku skaðabótalögunum er
minnt á, að dráttur á að ljúka bótamáli geti valdið svokallaðri bóta-
sýki, þ.e. að hugur tjónþola verði svo bundinn bótamálinu að bata
seinki eða jafnvel að tjónþola hraki af þeim sökum. Það geti því verið
nauðsynlegt að ákveða honum bætur, sem endurskoðaðar verði síðar,
þegar séð verður, hver áhrif bótagreiðslan hefur á heilsu hans. Þá
segir í greinargerðinni, að aðrar ástæður geti gert endurskoðun óhjá-
kvæmilega, t.d. þegar ekkert bendi til framtíðarmissis tekna við bóta-
uppgjör, en síðan hafi tjónþoli reynst hafa tapað tekjum. Einnig er
bent á sérstaka erfiðleika við ákvörðun bóta til barna eða námsfólks.
Þótt frestað sé um langa hríð mati á tjóni þeirra, geti endurskoðun
samt sem áður verið brýn (Prop. 1975:12, bls. 107-8). Flest rökin
með endurskoðun tengjast því, hve óáreiðanlegt fjárhagslegt örorku-
mat getur verið. Má því segja, að reglurnar um endurskoðun bóta-
fjárhæðar séu rökrétt afleiðing breytinganna á matsgrundvellinum.
Þó að ýmislegt mæli með lagaheimild til endurskoðunar á ákvörð-
un bótafjárhæðar, hafa Norðmenn ekki talið ástæðu til að taka slíka
214