Tímarit lögfræðinga - 01.12.1980, Síða 17

tekjutap. (Hvöss gagnrýni á notkun læknisfræðilegs örorkumats í
skaðabótamálum kemur fram hjá Gunnari M. Guðmundssyni, bls. 51
o. áfr. Um þetta efni fjallar einnig Þórir Bergsson, bls. 20 o. áfr.).
Töflur þær, sem til skamms tíma hefur verið stuðst við í læknisfræði-
legu örorkumati, eru að stofni til frá því fyrir síðustu aldamót. Við
gerð þeirra var miðað við áhrif líkamsspjalla á vinnugetu manna, sem
vinna erfiðisvinnu. Síðan hafa orðið gífurlegar breytingar á atvinnu-
háttum, og fer þeim mönnum, sem slíka vinnu stunda, hlutfallslega
fækkandi. Skal hér aðeins minnt á, hve margir vinna nú við skrifstofu-
störf og önnur störf, þar sem sköddun á útlimum og ýmis önnur var-
anleg örkuml, sem metin eru til læknisfræðilegrar örorku, hafa engin
áhrif á hæfni til tekjuöflunar. Þó að ekki væri til að dreifa þessum
miklu breytingum á störfum manna, væri samt ærin ástæða til að
draga í efa gildi læknisfræðilegs örorkumats við ákvörðun tekjutaps,
því að sú stöðlun, sem í því felst að bæta fjártjón á grundvelli slíks
mats, veldur því oft, að öryrkjar fá sömu eða svipaðar bætur, ef ör-
orkustig er hið sama, þótt áhrif örorkunnar á tekjuöflunargetu séu
mjög mismunandi eftir öðrum högum þeirra, svo sem búsetu, mennt-
un og fyrra starfi. Nefna mætti fleiri rök gegn notkun læknisfræði-
légra örorkumata í skaðabótamálum, en þess skal aðeins getið til við-
bótar, að rannsóknir, sem gerðar hafa verið erlendis, benda til, að
læknisfræðileg örorka hafi í fæstum tilvikum eins mikil áhrif á at-
vinnutekjur tjónþola og örorkustig gefur til kynna. Rannsóknir sýna
einnig, að mjög er mismunandi, hvort og að hve miklu leyti öryrkjar
ná eðlilegum vinnutekjum eftir slys, sbr. t.d. könnun, sem danski lög-
maðurinn Christrup greindi frá á norræna lögfræðingaþinginu í Kaup-
mannahöfn 1963 (Christrup, bls. 3 o. áfr.).
Það sem að ofan er rakið, hefur stuðlað að því, að nú er læknis-
fræðileg örorka mjög á undanhaldi sem grundvöllur mats á tekjutapi.
Með setningu norsku og sænsku skaðabótalaganna er farin önnur leið,
nefnilega sú að miða skaðabætur fyrir varanleg líkamsspjöll við „f jár-
hagslegt" örorkuhugtak (Norska: „ervervsmessigt invaliditetsbe-
grep“. Sænska „ekonomiskt invaliditetsbegrepp". 1 Noregi var reynd-
ar miðað við fjárhagslega örorku áður en almenn skaðabótalög voru
sett þar í landi, sjá Innstilling frá maí 1971, bls. 12-13 og Nygaard,
bls. 108). Með fjárhagslegri örorku er átt við þau áhrif, sem líkams-
spjöll hafa á fjárhag tjónþola. Hafi líkamsspjöllin engin áhrif á tekj-
ur tjónþola, er ekki um neina fjárhagslega örorku að ræða. Þegar
ákveða skal skaðabætur fyrir tekjutap í framtíðinni er vitanlega ekki
unnt að segja fyrir með neinni vissu um raunveruleg áhrif líkams-
211