Ægir - 01.01.1994, Blaðsíða 26

Milliríkjaviðskipti
með fisk í örum vexti
/ nýjustu tölum um verkunarskiptingu heimsaflans 1991 og alþjóðleg við-
skipti með sjávarafurðir kemur fratn að fiskur fer í vaxandi mœli ferskur
beint til neytenda. Hlutdeild niðursuðu, brœðslu, söltimar, reykingar, þurrk-
unar og annarra verkunaraðferða fer minnkandi. Vöxtur milliríkjaviðskipta
með fisk er ör, eða 58% á árunum 1979-1991. í þessum viðskiptum vegur
fryst rœkja langþyngst afeinstökum tegundum.
Ari Arason er hagfrceðingur.
Eftir Ara Arason.
Nýlega gaf FAO út árlega skýrslu sína
um rábstöfun heimsaflans 1991, FAO Ye-
arbook Fishery Statistics, Commodities
1991. Þar eru settar fram upplýsingar um
ráðstöfun heimsaflans eftir verkunarað-
feröum og um millilandavibskipti með
sjávarafurðir. Á upplýsingum úr fyrr-
nefndri bók er eftirfarandi grein að mestu
byggð.
Ráðstöfun heimsaflans
Sjávarafli jarðarbúa er nýttur með ýms-
um hætti. Hér er ráðstöfun aflans skipt í
tvo hluta. Afla til manneldis, þ.e. sem
neytendur neyta í formi sjávarrétta af öllu
tagi og annan afla, s.s. fóður fyrir eldisdýr,
lýsi til smjörlíkisgeröar, lyfjagerðar o.s.frv.
Afli til manneldis er greindur í fjóra
flokka eftir vinnsluaðferð.
1. Afli sem seldur er á neytendamarkað án
frekari vinnslu til að auka geymsluþol
hans. Þar getur verið um að ræða
vinnslu á öllum stigum allt frá óaðgerð-
um fiski til fullbúinna sjávarrétta.
2. Frystar sjávarafurðir. Þar eru einnig af-
urbir sjávar á öllum vinnslustigum frá
heilfrystum fiski til sjávarrétta.
3. Niöursoðnar og niburlagðar afurðir
sjávarfangs. Að jafnaði eru hér afurðir
sem hlutfallslega eru meira unnar en
ferskfiskur og frystar afurðir.
4. Aðrar vinnslugreinar. Stærstur hluti afl-
ans sem fellur undir „aðrar vinnslu-
greinar" fer til söltunar, en þar eru og
verkunaraðferðir eins og þurrkun, reyk-
ing o.fl.
Ferskfiskur og frysting
Á mynd 1 er sýnd ráðstöfun heimsafl-
ans eftir helstu verkunaraöferðum á árun-
um 1980-1991. Þar sést ab aflinn fer í
vaxandi mæli ferskur beint til neytenda
án frekari vinnslu til ab auka geymsluþol
hans. Sjávarafli sem seldur var meb þess-
um hætti á neytendamarkað óx úr 13,3
milljónum tonna árib 1978 í 21,9 milljón
tonna árib 1991.
Mynd 1
: Verkunarskipting heimsaflans 1980-1991
120000 -j
ioooooA
80000-1
60000-1
40000 ]
20000-1
0-1
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991
Mynd 2
Milliríkjaverslun meö sjávarafurðir 1980-1991
Þús. tonn
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991
26 ÆGIR JANÚAR 1994