Ægir - 01.04.1995, Page 32

Islenskar sjómælingar
Danir lögðu grunninn
Um aldir notuðu íslenskir sjómenn ekki sjókort í hefö-
bundnum skilningi þess orðs heldur létu landið leiða sig
um fiskimið og á leið til og frá höfn. Fiskimið og leiða-
lýsingar voru gjarnan færð í bundið mál notendum til
hægðarauka og hefur mikið af slíku varðveist til þessa
dags. Dæmi eru um 32 erinda langa leiðalýsingu á sjó
eftir Hallvarð Hallsson á Horni.
Fyrsta eiginlega sjókortið kom út 1788. Það var af Faxa-
flóa og byggði á mælingum H. E. Minor skipstjóra hjá ís-
landsversluninni. Kort þetta var eitt af fyrstu kortunum sem
danska sjómælingastofnunin gaf út.
Á árunum 1800-1818 var strandlengja íslands þríhyrn-
ingamæld, ekki aöeins til að ákvarða legu landsins og lögun
heldur til þess að gefa út sómasamleg sjókort af ströndum
þess. Afrakstur þessara mælinga var gefinn út á kortum á
árunum 1820-1823. Sjómælingar lágu eftir það niðri til árs-
ins 1862 þegar dönskum varðskipum var skipað að fást við
sjómælingar jafnframt gæslu. Lítið var þó um mælingar,
utan eitt kort af Húnaflóa, en 1898 var veitt sér-
staklega fé til sjómælinga við ísland og
svo á hverju ári fram til 1908
þegar mælingum var talið lokið að sinni. Og í sumum til-
vikum byggja sjókort dagsins í dag enn á þeim mælingum
sem Danir gerðu hér við land á þessum árum en þeir önn-
uðust sjómælingar við ísland fram undir miðja öldina.
Á árunum 1929-1931 starfaði fyrsti íslendingurinn við
sjómælingar ásamt dönskum mælingamönnum og kynnti
sér starf dönsku sjómælingastofnunarinnar. Hann starfaði
síðan sjálfstætt hérlendis undir verndarvæng
vitamálastjóra en annar starfsmaður til
sjómælinga bætist svo við 1937. Latur q
Fyrstu mælingarnar voru
stundaðar á leiguskipum,
vitaskipum eða varð-
skipum en 1946
eignuðust
Sjómæl-
32 ÆGIR APRÍL 1995