Ægir - 01.12.1998, Page 53

SAMLEIÐ MEÐ ÍSLENSKUM SJÁVARÚTVEGI
Ævisaga þorsksins, kannski ekki beint
hefðbundin ævisaga eins og þœr eru
þekktastar en mikill fróðleikur um fiskinn
sem íslendingar eiga svo mikið undir.
skuld alrangt og sömuleiðis sú stað-
hæfing, að íslendingar hafi ekki eign-
ast þilskip til fiskveiða fyrr en á 20.
öld. Mörg fleiri slík dæmi mætti nefna,
en Kurlansky virðist ekki átta sig á
sögulegu samhengi í fiskveiðisögunni,
auk þess sem hann misskilur ýmis
veigamikil atriði. Þá er sú kenning
hans, að Baskar hafi tekið að veiða við
Ameríkustrendur löngu fyrir daga Kól-
umbusar, jafnvel um eða fyrir árið
1000, á afar veikum grunni byggð, svo
ekki sé fastar að orði kveðið.
Þrátt fyrir þessa galla er Ævisaga
þorsksins bráðskemmtileg aflestrar og
hefur að geyma margvíslegan fróðleik.
Þýðing Ólafs Hannibalssonar er hressi-
leg og lipur og frágangur bókarinnar er
skemmtilegur. Prentvillur eru fáar en
þó get ég ekki látið hjá líða að geta
einnar, sem valdið gæti misskilningi. Á
bls. 241 segir, að Kanadamenn hafi
tekið spænska togarann Estai og fært
til hafnar árið 1955. Það á vitaskuld að
vera 1995.
í bókarlok er að finna uppskriftir að
þorskréttum frá ýmsum löndum og
tímum. Þær kunna vafalaust margir vel
að meta.
Sjávarnytjar
við ísland
Nú fyrir jólin kom út
hjá bókaútgáfunni Máli
og menningu bókin
Sjávarnytjar við Island.
Bókin er 282 blaðsíður
að stærð og verður að
teljast eitt yfirgrips-
mesta verk um sjávar-
fang og útveg við Is-
lands em komið hefur
út. í henni er stuðst við
nýjustu rannsóknir fær-
ustu vísindamanna, en
höfundar bókarinnar
eru þeir Karl Gunnars-
son, Gunnar Jónsson
og Ólafur Karvel Páls-
son, sem allir eru sér-
fræðingar hjá Hafrann-
sóknastofnuninni.
í bókinni er fjallað
um alla nytjafiska við
ísland, þörunga, hrygg-
leysingja og spendýr.
Lýst er sérkeinnum þeirra, útliti og fæðu, hegðun og háttalagi, útbreiðslu og
nytjum, bæði í máli og myndum.
í bókinni eru einnig kaflar um einkenni hafsins umhverfis ísland og einkum
svifið sem er sjálf undirstaða lífríkisins. Jafnframt er rakin saga fiskveiða og
sjávarútvegs við landið, saga rannsókna á því sem í sjónum býr og þeirri þróun
sem orðið hefur í stjórnun á veiðum við ísland. Þá er ítarlegur kafli um öll þau
veiðarfæri sem ísleningar nota í glímu sinni við lífsbjörgina í hafinu.
Af mörgu fróðlegu er að taka þegar gripið er niður í bókina. Nægir að nefna
eftirfarandi um þróun útflutnings á frystum afurðum frá íslandi.
„Framleiðsla og útflutingur á frystum fiski óx mjög hratt á fyrstu árum þessa
iðnaðar. Á seinni hluta fjórða áratugarins var útflutningur á frystum fiskflökum
og heilfrystum fiski 1 til 2 þúsund tonn á ári. Þessi útflutningur jókst ört á
stríðsárunum og á fyrstu árunum eftir stríð og var oftast 20-30 þúsund tonn
tímabilið 1043 til 1950. Á sjötta áratugnum jókst útflutningur enn og nam oft
50-60 þúsund tonnunr. Útflutningur þessara afurða hefur verið yfir 100 þúsund
tonn síðan 1978 og varð mestur árið 1994 eða um 165 þúsund tonn. Hlutur
heilfrysts fisks var lítill fyrstu áratugina en tók að aukast í byrjun níunda áratug-
arins þegar magnið fór í fyrsta sinn yfir 10 þúsund tonn. Frá 1988 hefur útflutn-
ingur á heilfrystum fiski oftast verið meiri en 40 þúsund tonn á ári.
Bókin Sjávarnytjar við ísiand.
NGAIU 53