Ægir - 01.09.2000, Qupperneq 28

ÆGISVIÐTALIÐ
Stór stund. Jarle Gjerde,
forstjóri skipasmíða-
stöðvarinnar Kteven
Verft í Noregi afhendir
Kristjáni formlega
fjöLveiöiskipió Vilhelm
Þorsteinsson.
hinna stóru fisksölufyrir-
tækja svo kostnaðarsam-
an að til þeirra þyrftu að
renna of mikil sölulaun.
Það má því segja að við
höfum með eigin sölu-
kerfi getað nýtt betur
fjármuni inni í fyrirtæk-
inu til uppbyggingar
framleiðslutækja og
þekkingar," segir Krist-
ján ákveðið.
I Samherja hf. er að
finna 18 ára þekkingu í
útgerð vinnsluskipa,
sölu fiskafurða og öflun
markaða fyrir fiskafurðir
erlendis. Með sjóunnum
afurðum úr uppsjávar-
fiski verða til enn nýjar afurðir inn í vöruflóruna hjá
Samherja hf. og segir Kristján að markaðir séu að
hluta til þekktir en vissulega sé stefnan með þessu
nýjasta skrefi að afla nýrra markaða erlendis. „Við
horfum í því sambandi fyrst og fremst til Evrópu-
landa,“ segir hann en telja verður áhugaverðast að sjá
hverju fram vindur með vinnslu á kolmunna en þar
gæti orðið um að ræða mikið magn af afúrðum ef vel
tekst til.
Aldur segir ekki allt um skipastólinn
Sem framkvæmdastjóri útgerðarsviðs öflugs sjávarút-
vegsfyrirtækis hefur Kristján fylgt eftir uppbyggingu
skipastóls, nýsmxði skipa og breytingum. Hár aldur
íslenska fiskiskipaflotans er staðreynd sem margir
hafa gagnrýnt og talið að eigi eftir að koma í bak út-
gerðarmanna en Kristján segir varhugavert að hafa
uppi alhæfingar í þessum efnum. Fyrst og fremst
verði að horfa til viðhalds skipanna en ekki eingöngu
á aldur þeirra. Þrátt fyrir að mörg ný skip bætist í
flota Islendinga á þessu ári segist Kristján ekki sjá
merki þess að endurnýjun skipa verði auðveldari nú
en áður fyrir útgerðir.
„Að mínu mati er fátt sem bendir til þess að við
eigum auðveldara með að yngja upp flotann og næg-
ir t.d. að benda á áhrif olíuverðshækkana í heiminum
sem síhækkandi kostnaðarlið fyrir útgerðirnar. Við
erum sannarlega að nota skipin lengur en ætlunin var
og ég hefði varla trúað því fyrir 18 árum að Akureyr-
in yrði enn á fullu árið 2000 og ætti þá mörg ár eft-
ir. Reynslan hefur hins vegar sýnt okkur að ending
skipa ræðst af grunnlaginu, meðferðinni og viðhald-
inu. Ef þessir þættir eru allir í lagi, eins og við höfum
reynt að gæta vel hjá Samherja, þá endast skipin lengi
og gegna vel sínum hlutverkum.
Hvað olxuverðið áhrærir þá hef ég miklar áhyggjur
af stöðunni eins og hún er í dag. Olíuverðið er mjög
hátt og hefur hækkað um hátt í 150% á hálfu öðru ári
og allir sjá að slíkt sækjum við aldrei út á markaðina
fyrir afurðirnar. Utgerð fiskiskipa stendur ógn af
þessu ástandi ef það varir um lengri tíma og að mínu
mati þyrfti ekki að koma á óvart þó einhverjar út-
gerðir hreinlega stöðvi skip sín vegna olíukostnaðar-
ins. Þar á ég fyrst og fremst við þær útgerðir sem eru
veikari og geta síður mætt svo þungu áfalli sem olíu-
verðshækkanirnar eru. Hér er ég ekki aðeins að tala
um Island heldur stöðu fiskiskipaútgerðar í heimin-
um um þessar mundir. Staðreyndin er nefnilega sú að
það eru útgerðirnar sem verða að taka á sig olíuverðs-
hækkanirnar, hvað sem hver segir og blekking að
halda öðru fram, eins og sannarlega hefur verið reynt
í fjölmiðlaumræðunni hér heima."
Fjölbreytni í sjávarútvegi er lykilorð
Kristján telur fjölbreytnina lykilorð í sjávarútvegi á
Islandi, hvort heldur er litið til nútíðar eða framtíðar.
Þrátt fyrir að þungamiðja útgerðar Samherja hf. snú-
ist um sjóvinnsluskip segir hann að fjölbreyttur fiski-
skipafloti verði að vera til staðar hér á landi, sem og
fjölbreytt flóra vinnsluhúsa. Þannig er það mat hans
að í náinni framtíð verði ekki nema fá skip í flotan-
um í stærðarflokki fjölveiðiskipsins Vilhelms Þor-
steinssonar.
„Við þurfum stærðina á skipinu vegna þess magns
sem við ætlum að sækja, einnig vegna þess að haf-
svæðið er erfitt og loks þurfum við stærð skipsins til
að rúma alla þá vinnslumöguleika sem við höfúm um
borð. Dæmi um hafsvæði sem Vilhelm Þorsteinsson
kemur til með að sækja á er vestan við Irlandi en þar
getur ölduhæð orðið mjög mikil yfir vetrartímann og
ekki á færi nema öflugustu skipa að veiða þar. Við
verðum líka að reikna með að skipinu verði í sumum
tilfellum snúið til erlendra hafna með stærri farma
þannig að það búa margháttaðar forsendur að baki
því að við byggjum svo stórt sem sem raun ber vitni.“
- En telur þú að við færumst nær því að þróa land-
vinnsluna í þá átt að hún geti tekið afurðir af frysti-
togurunum í stórum stíl inn í si'na vinnslu og byggt
sína hráefnisöflun í vaxandi mæli á vinnsluskipun-
um?
„Það get ég ekki séð. Verð á sjófrystum afurðum
hefur verið mjög hátt undanfarin ár og mér sýnist
ekkert benda til verðlækkunar. Landvinnslan getur
ekki aukið verðmæti vörunnar nægjanlega til þess að
standa undir framhaldsvinnslu. Þess utan eru reglu-
gerðir um vinnsluskipin sífellt flóknari og viðameiri
og slíkt stuðlar ekki að auknum möguleikum fyrir
landvinnsluna á hráefninu."
Kvótakerfið og niðurrifsáróðurinn
Kristjáni hitnar í hamsi þegar talið berst að fjöl-
miðla- og þjóðfélagsumræðunni um kvótakerfið og
stjórn fiskveiða. Hann segir fákunnáttu eitt af ein-
kennum umræðunnar, sem og öfund. Drifkraftur
umræðunnar virðist, að hans mati, snúast um að gera
störf sjómanna og útgerðarmanna tortryggileg.
„Menn eru sem betur fer farnir að viðurkenna að
þeir hafa orðið ofan á sem hafa alla tíð litið á kvóta-
kerfið sem vinnuramma sem útgerðum beri að halda
sig innan og vinna með. Margir tóku hinn pólinn í
hæðina, þ.e. að vinna gegn kerfinu og berjast af krafti
fyrir því að það yrði lagt af. Þannig fór t.d. á Vest-
fjörðum að þessi landshluti sem kannski hafði besta
möguleika á að nýta sér kvótakerfið fór á endanum
illa út úr kerfinu."
Sígild er umræðan um frystitogarana og skemmst
er að minnast fjölmiðlaumræðu í sumar um stórfellt
brottkast á fiski. Kristján segir himinn og haf milli
þeirra vinnubragða sem nútímaskipstjórar temji sér
og þess hvernig veiðiskap var stjórnað fyrir nokkrum
áratugum.
„Núna taka menn hol á togurunum eftir því hvað
passar vinnslunni og eru meðvitaðir um að fá sem
28