Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1915, Page 44

42
unnar, sem fyrir llestum guðfræðisstúdentum er takmark guðfræðis-
námsins. Hin embættislega starfsemi kirkjunnar getur ekki án þess
verið, að hin kristilega lífskoðun sje vísindalega mótuð og rökstudd,
þar sem verkefni hennar er með regluPegri prjedikun og flutningi
guðs orða að vinna að andlegum framförum kristins safnaðar og í
sálgæslunni að gefa rjettar kristilegar ráðleggingar og leiðbeiningar
í margvíslegum kringumstæðum lífsins, og þeim einatt erfiðum, og
með kristilegum vísdómi og lipurð að greiða úr flóknum vanda-
spurningum, sem upp geta komið í sálum hugsandi manna. En þegar
vjer segjum, að þessi greinargerð trúarinnihalds kristindómsins, sem
er verkefni hinnar samstæðilegu guðfræði eigi að vera vísindaleg,
þá litur það til aðferðarinnar, sem þar er viðhöfð. Vísindaleg
einkunn þekkingar á einhverju ákveðnu efni er ekki komin undir
sjálfu eðli þess efnis, sem gerð er grein fyrir, heldur undir aðferð-
inni, sem þar er viðhöfð til þess að öðlast þekkingu á því. En aðal
vísindalegrar þekkingar er, að lilutirnir hafl verið skoðaðir í sínu
rjetta ljósi, hið einstaka ekki einangrað, lieldur skoðað með hliðsjón
á heildinni og hcildin aftur nieð hliðsjón á liinu cinstaka, að hug-
rnyndir þær, sem vjer höfðum áður gert oss um hlutina, eða að erfð-
um fengið, hafi í meðvitundinni um mannlega skammsýni og ófullkom-
leika verið rýndar og rannsakaðar lileypidómalaust og án allrar hlut-
drægni, og að loks einskis hafi verið látið ófreistað til þess að rök-
styðja samkvæmilega hlutlægan sannleik þeirrar þekkingar, sem vjer
hötum öðlast. Pessu sama lögmáli allrar vísindalegrar þekkingar lýt-
ur einnig samstæðilega guðfræðin, enda hefði hún að öðrum kosti
fyrirgert rjetti sinum sem visindaleg fræðigrein. Hún viðurkennir
fullkomið rannsóknarfrelsi einstaklingsins, ótakmarkað af sjerhverju
tilliti til rannsóknar-úrslita eldri lima. Hún fylgir i öllu viðurkend-
um hugsanareglum vorra tíma vísinda, án þess hins vegar að loka
augunum fyrir takmörkunum mannlegs anda og ófullkomleika mann-
legrar þekkingar í þeim efnum, er skynjun vor nær ekki til. Og hún
er boðin og búin lil að taka alt skynsanilegt tillit til þeirra stað-
reynda, sem í Ijós koma, eins þótt þær kunni að ríða i bága við það,
sem áður hefur verið álitið satt og rjett. Af þessu cr það auðsætt,
að við nám hinnar samstæðilegu guðfræði er takmarkið ckki fyrst
og fremst það, að nemendurnir kynnist skilningi guðfræðinga fyr á
tímum, nje annara einstakra guðfræðinga óg útlistunum þeirra á krist-
inni trú, heldur það, að þeir reyni, í fullu samræmi við mentalíf nú-
tímans og vísindalegan hugsunarhátt, að komast sjálfir að persónu-
legri skoðun á þvi, hvert innihald kristnu trúarinnar sje, bæði frá
sjónarmiði hugsunar og framkvæmdar. Trúfrœðin fjallar um hið
fyrra, siðfrœðin um hið síðara. Því að þótt hið kristilega kcnningar-