Árbók Háskóla Íslands - 01.01.1922, Síða 10

8
það megi milclu fremur vænta þess, að stofnun hans verði
til þess að andlegt samband vort við umheiminn verði bæði
fjölbreyttara og beinna en hingað til hefir verið.
Ef vjer viljum vera menningarþjóð, er oss eklci nægilegl
að vera þiggjandi í andlegum efnum, vjer verðum einnig
að vera veitandi, vjer verðum að leggja fram vorn sjálfstæða
slcerf til vísinda og menta. En eru nokkrar horfur á, að oss
verði það unt? Vjer stöndum þar að mörgu leyli illa að vigi.
Um sumar træðigreinar er þvi svo farið, að sennilega verður
það lengstum tilviljun ein, hvort vjer leggjum þar noklcuð
nýtt af mörlcum. En samt er það svo, að i öðrum fræði-
greinum stöndum vjer jafnvel að vigi og aðrar þjóðir eða
jafnvel betur. Og í þeim fræðigreinum hafa islenskir menn,
að undanförnu, lagt talsvert af mörlcum. Jeg á þar sjerstalc-
lega við tvær fræðigreinar. Annað er tunga vor, bókmentir
og menningarsaga. Þar eigum vjer því láni að fagna, að sú
fræði hefir gildi langt út fyrir þjóðfjelag vort og hún hefir
mikið gildi einmitt fyrir meslu menningarþjóðir heimsins,
er nú eru, frændþjóðir vorar, germönsku þjóðirnar. Forfeður
vorir eru eina forngermanska þjóðin, er látið hefir eftir sig
lýsingu, sem til noklcurrar hlítar er, á þjóðlifi og menningu
sjálfra sín, ritaða á tungu sjálfra þeirra. Þangað geta frænd-
þjóðir vorar sótt margvíslega þekkingu, er þær hvergi íá
annarstaðar, um uppruna sinnar eigin menningar, þeirrar
menningar, er nú setur svip sinn á heimsmenninguna. Til
þessara fræða liafa íslenslcir fræðimenn lagt milcið og þeir
eiga að geta lagt enn meira til þeirra. Háslcóli vor hefir veitt
þeim fræðum rúm innan vjebanda sinna, sem maklegt var
og skylt, og vonandi er, að hann geti hlúð svo að þeim, að
starf vort i þeim verði bæði milcið og gott.
Náttúruvisindin eru sú vísindagrein, önnur en norræn
tunga, bólcmentir og menningarsaga, er vjer getum gert oss
mesta von um að geta auðgað. íslenskir visindamenn haía
einnig unnið töluvert á þvi sviði. Þar eigum vjer þvi láni að
fagna að búa í landi, sem frá náttúrunnar hendi er bæði
margbreylt og merlcilegt. Það mun óvíða, ef til vill hvergi,