Árbók Háskóla Íslands - 02.01.1941, Page 86
84
Til þéssarra orða telst svífask „láta undan, í'orðast“ (sbr. svíf-
ast einskis), sbr. þý. beschwichtigen, g'r. ef lil vill oicojtdco
„þegi“. Vafasöm er skýring Goulds á Svíarr, Svíurr, dvergs-
heiti (Gould, dwarfnames, 953 n.).
sneudh- (WP. II, 697) „syfjaður, sofna“: gr. vratd'Qoj
„sofna“, lít. snústu, snúdau, snústi „sofna“.
srens- (srems-) (WP. II, 705): fornindv. sramsati, -até, „hníg-
ur, fellur“.
Hafa nú verið taldar allmargar rætur, er bvrja á s og hafa
þær sérstöku merkingar, er upp liafa verið taldar. Getur slíkt
ekki verið tilviljun ein, lieldur stafar af hinu upprunalega eðli
s-hljóðsins og uppruna þess. Ef þessar rætur eru athugaðar
nánar, sést, að s-hljóðið hefir nána samvinnu við önnur liljóð,
bæði sérbljóð og samhljóð, einkum tannliljóð, gómhljóð og
varahljóð. Hér verður ekki farið frekar út í þau atriði að
lýsa, hvernig þessu samstarfi er varið í hverju einstöku til-
felli, enda er það mjög margbreytilegt. Nægir í þvi sam-
bandi að benda á, að frummaðurinn hefir stundum notað
varaliljóð, en stundum tannhljóð í þessu samstarfi s-hljóðs-
ins til þess að tákna sama hlut. Þar sem s-hljóðið táknar oft
rennanda vökva, eins og bent hefir verið á, væri t. d. eðli-
legt, að sú rót eða það hljóð, er táknaði að bragða á vökva,
væri samsett af s + sérbljóði + varabljóði, sem táknaði þá
að smjatta á vökvanum um leið og liann streymdi inn um
varirnar. Þannig er þessu einnig varið: sap-, sab- (WP. II,
450) táknar að bragða á, lat. sapio, síðan að verða var við
(sefi, sjpfn, o. s. frv., sjá bls. 36). En hitt er einnig hugs-
anlegt, að frummaðurinn hafi notað tannliljóð sem tákn
þessa samstarfs s-liljóðsins, og væri þá slíkt hljóð eða rót
samsett af s + sérhljóði + tannliljóði og táknaði þá, að
vökvinn streymdi inn á milli tannanna og væri þá ekki um að
ræða að tákna smjattið sjálft, lieldur aðeins, að vökvinn
streymdi inn á milli tannanna; eða þá, að vökvinn raunar
kæmi við varirnar á leið sinni, en héldi áfram inn fyrir tann-
garðinn. Slík rót er t. d. suád- (WP. II, 516): sœtr, þý. siiss,
e. sweet, gr. tjðóg. Þessi dæmi eiga að nægja til þess að henda
á, að athuga verður hverja rót fyrir sig, hvernig hún er
mynduð af ýmsum hljóðum og hversu þessu samstarfi er
varið. Hér liefir verið gerð tilraun til þess að sýna fram á
uppruna s-hljóðsins i indógermönskum málum og hlýtur s-
Iiljóðið, er stendur í upphafi allra þessarra róta, er atliugaðar
liafa verið, að hafa ráðið mestu um efni og' merkingu liverrar