Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2006, Qupperneq 160

Grasafræði og plöntuvistfræði
Þóra Ellen Þórhallsdóttir prófessor hefur um árabil haft forgöngu um marghátt-
aðar rannsóknir á plöntuvistfræði. Þarna má nefna víðtækar athuganir á vistfræði
og æxlunarlíffræði ístensku hálendisflórunnar og líklegum áhrifum umhverfis-
breytinga á hana. Nú hillir undir lok fyrsta áfanga rannsókna á gróðurframvindu á
Skeiðarársandi. Sandurinn er lítt snortinn af umsvifum mannsins og tíklega er nú
óvíða hægt að rannsaka frumframvindu við svo náttúrlegar aðstæður. Þetta er
samvinnuverkefni með Kristínu Svavarsdóttur hjá Landgræðslu ríkisins.
Árið 2006 var byrjað á mjög stóru verkefni sem miðar að flokkun og mati á
verndargildi ístensks tandstags. Þetta er jafnframt fyrsta heildstæða rannsóknin
sem gerð erá ístensku landstagi en verkefnið mun taka til landsins atls utan
þéttbýlis. Fyrri hluti verkefnisins beinist að því að þróa aðferðafræði til að ftokka
landslag eftir sjónrænum en htuttægum viðmiðum og beita fjölvíðum ftokkunar-
og hnitunaraðferðum til að fá fram stigskipt ftokkunarkerfi. Niðurstöðurnar má
nota til að meta fjötbreytni einstakra landstagsgerða. fjölbreytni í landstagi á
misstórum svæðum, greina hvernig landslagsgerðir dreifast um landið og til að fá
mat á fágætisgitdi einstakra tandstagsgerða. [ seinni hlutanum verða viðhorf og
mat atmennings á íslensku landstagi könnuð. Verkefnið er unnið í samvinnu við
Þorvarð Árnason. forstöðumann Háskólasetursins á Hornafirði. sem stýrir
verkefninu. en einnig kemur við sögu talsverður fjötdi ertendra fræðimanna. m.a.
frá Harvard-háskóla (Cart Steinitz). og sérfræðingahópur með íslenskum
fræðimönnum og listamönnum.
Örverufræði og örveruvistfræði
Á þessu sviði. sem Guðni Á. Atfreðsson prófessor og Eva Benediktsdóttir dósent
hafa veitt forstöðu. hefur verið lögð áhersla á rannsóknir á hitakærum og
kutdakærum örverum. Hafa þessar rannsóknir bæði snúið að ftokkunarfræði og
hagnýtingu lífhvata úr þessum tífverum.
Á vegum Evu Benediktsdóttur var lokið var við rannsóknarverkefnið ..Bótuefni
gegn vetrarsárum í laxfiskum''. sem styrkt var af RANNÍS, Rannsóknasjóði
Háskólans og norska bóluefnisfyrirtækinu Pharmaq. Byrjað var á þremur nýjum
verkefnum á tímabitinu: 1) Verjandi ónæmisvaki Moritetla viscosa sem bóluefni
gegn vetrarsárum. 2) Lýsing á nýjum tegundum kutdakærra sjávarbaktería. 3)
Rannsóknir á meðathitakærum víbríubakteríum við strendur þar sem heitt vatn
btandast sjó, við hveri í flæðarmáti og við úttök frá hitaveitum.
Frumulíffræði og sameindaerfðafræði
Um árabil hafa Sigríður H. Þorbjarnardóttir sérfræðingur og Guðmundur Eggerts-
son prófessor stundað rannsóknir á genum og genaafurðum úr hitakærum
örverum sem geta nýst sem erfðatæknileg tót. Á árinu 2004 vann Sigríður að
rannsóknum á DNA-lígösum úr hitakærum bakteríum. Þá beindist athyglin einnig
að kutdakærum bakteríum og má í því sambandi geta samvinnuverkefnis með
Magnúsi Má Kristjánssyni þar sem beitt var markvissum stökkbreytingum til að
kanna virkni kuldakærra próteinasa úr sjávarbakteríu. Handrit með niðurstöðum
úr þessu verkefni voru fullbúin og send til birtingar í Biochimica et Biophysica
Acta í lok árs 2006. Sigríður vinnur nú að rannsóknum á DNA-tígasa í E. coli og er
í samstarfi við Zophonías Odd Jónsson og Ólaf S. Andrésson prófessor.
Ólafur S. Andrésson prófessor hefur á undanförnum árum stundað fjölbreytitegar
rannsóknir á sviði sameindaerfðafræði og erfðatækni. Hann hefur haft með
höndum yfirstjórn stórs. atþjóðtegs verkefnis. EUKETIDES, sem styrkt er af
Evrópubandataginu og byggist á samstarfi átta aðila í sex löndum. í stuttu máli
snýst verkefnið um að nýta erfðatæknilegar aðferðir til þess að framteiða fjötketíð
efni í gersveppnum Saccharomyces cerevisiae, en fjölketíð eru fjölbreytitegur
ftokkur lífrænna efna sem m.a. eru uppistaðan í mörgum lyfjum. EUKETIDES-
verkefninu lauk á miðju ári 2006.
Átímabilinu hófst vinna með einfruma grænþörunginn Chlamydomonas
reinhardtii og beinast þær rannsóknir einkum að varnarkerfum lífverunnnar. Auk
ofangreindra rannsókna ber að nefna samvinnuverkefni við Tilraunastöðina á
Keldum er beinast að vörnum iífvera gegn lentiveirum. svo sem mæði-visnuveiru
og HIV-1. og aðferðum veiranna til að brjóta siíkar varnir á bak aftur.
Zophonías Oddur Jónsson dósent vinnur að rannsóknum á hlutverkum AAA+
ATPasanna Rvbl og Rvb2 í heitkjörnungum. Rannsóknaverkefnið er styrkt af
RANNÍS og Rannsóknasjóði Háskóla íslands. Rvb1 og Rvb2 eru tífsnauðsynleg
prótein í öltum heilkjörnungum og koma við sögu í mikilvægum. frumutíffræði-
158