Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2006, Blaðsíða 252

Háskóla (slands fyrir 100 árum upp úr bláfátæku samfélagi bænda og sjómanna
sennilega virst glapræði. En starf skólans og uppbygging hefur í raun alla tíð
verið samfelld sigurganga. Við mótun skóla í fremstu röð getum við sannarlega
horft til glæsilegra fyrirmynda, fólks sem starfar og hefur starfað við Háskóla
fslands. Þar eru vísindamenn sem hafa náð framúrskarandi árangri og eru
jafnvel leiðandi á heimsvísu. Við viljum styðja vísindamenn á fleiri fræðasviðum til
að ná slíkum árangri. Það kemur okkur í fremstu röð.
[ öðru lagi eykur það okkur bjartsýni að sjá árangur ístenskra fyrirtækja sem hafa
sótt full sjálfstrausts á alþjóðlegan markað. Þau hafa sýnt að árangur er ekki
háður stærð þjóðar heldur þeirri framtíðarsýn sem lýsir veginn og viljanum til
verka. Atvinnugreinar á sviðum alþjóðafjármála og viðskipta, læknisfræði,
upplýsingatækni, lyfjafræði. menningarsköpunar, orkuvísinda og samgangna hafa
spottið úr jarðvegi sem Háskótinn vissulega hefur átt þátt í að skapa með
stöðugri uppbyggingu menntunar.
í þriðja lagi eykur það vissu mína um árangur að um fátt er meiri sátt en mikit-
vægi menntunar og þörf fyrir hraða og kröftuga uppbyggingu. Um þetta eru
stjórnmátamenn sammála og skemmst er að minnast þeirrar hvatningar sem
kom frá nýafstöðnu Viðskiptaþingi. Ég er því sannfærð um að viljinn er fyrir hendi
í samfélaginu að gera það sem þarf. Úr því að Háskóli fslands gat sprottið upp úr
einu fátækasta samfélagi Evrópu hlýtur getan sannartega að vera fyrir hendi nú
þegar hér býr ein ríkasta þjóð heims. Það er htutskipti og hlutverk okkar
háskólafólks að varða veginn og skipuleggja sóknina að markinu.
I fjórða tagi eykur það enn á bjartsýni um árangur. að Háskóli íslands hefur þegar
lagt áherstu á uppbyggingu þriggja fræðasviða, sem framtíðarfræðingar spá nú
að verði einna mikilvægust á næstu 20 árum. Það er ánægjulegt að sjá þetta
gerast í samvinnu við fyrirtæki í atvinnulífi.
Ég nefni fyrst erfðafræði, genagreiningatækni og erfðalækningar. Þessar greinar
miða að því að skitgreina eðti lífsins og greina breytileika í röð og eðli gena sem
leiða til sjúkdóma og fötlunar. Markmiðið er að kanna hvernig hægt sé að nýta
þessa þekkingu til að koma í veg fyrir eða tækna fötlun og sjúkdóma.
Örtækni er annað þessara sviða og fetst annars vegar í efnasmíðum á örsmæðar-
kvarða. þar sem frumeindum er raðað. atómi fyrir atóm, og hins vegar í mæl-
ingum og greiningum á smásæjum kvarða. Framfarir í örtækni munu nýtast í
efnis- og orkuvísindum, í rafeinda- og tölvutækni, læknis- og tyfjafræði, svo að
eitthvað sé nefnt.
Og loks vélmennafræði (robotics) sem miðar að því að þróa tölvur sem herma
eftir starfsemi mannslíkamans. Framfarir á þessu sviði munu koma til góða í
framleiðsluiðnaði en jafnframt í læknisfræði og hjátp við fatlaða.
Stjórnvötd hafa sýnt mikta framsýni og skilning á uppbyggingu þessara fræða-
sviða. og til vitnis má nefna markáætlun Vísinda- og tækniráðs í erfðafræði í þágu
heilbrigðis annars vegar og markáætlun í örtækni hins vegar.
Ágætu kandfdatar.
Þið farið nú út í samfélagið til starfa eða til frekara náms og þekkingarsköpunar.
Samfélagið sem þið takið þátt í hefur gerbreyst á einni kynslóð. Vöxtur og þróun
efnahagslífs er ekki lengur jafnháður frumframleiðslugreinum eins og var. Nýjar
greinar. ný þekking hefur hastað sér völl og skapað verðmæti.
Atvinnulífið hefur breyst. þjóðlífið hefur breyst og sömuleiðis alþjóðlegt umhverfi.
Tölvutækni er orðin ómissandi þáttur og stýrir að heita má daglegu lífi og starfi
Vesturlandabúa. Tölvupóstur, internet, skype og fjöldamargt fleira. Við berum í
dag gríðarlegt magn af tölvutækum upplýsingum í vasanum. og farið er að setja
örtötvur í heila og aðra líkamshluta. Þannig hefur samband manns og tölvu á
skömmum tíma þróast í það að verða mjög náið.
Vissulega munu tölvurnar og tæknin áfram auka getu og afköst. auðvetda okkur
að nýta upplýsingar til árangurs og efnahagslegs ávinnings. bættrar heilsu og
lífsskilyrða.
En það verður eitt brýnasta viðfangsefni okkar á þeim tímum sem í hönd fara að
treysta tök okkar á tækniþekkingunni. tryggja að við nýtum hana með réttum
hætti. Við verðum að skitja og hafa skoðun á hvernig ný þekking og ný tækni
250