Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2006, Side 251

Brautskráningar-
ræður háskólarektors
Ávarp háskólarektors við brautskráningu 25. febrúar
Forseti íslands. herra Ólafur Ragnar Grímsson. fyrrverandi forseti frú Vigdís
Finnbogadóttir. Kæru kandídatar og fjölskyldur. Góðir gestir.
Það liggur í eðli mannsins að vilja sífellt ná hærra og lengra. Þessi árangursþrá
kemur hvarvetna fram í mannlegu samfélagi - í atvinnulífi. menningu og listum
og í íþróttum. Hún kemur með glöggum hætti fram í starfi háskóla. sem sífellt
leitast við að uppgötva og miðla nýrri þekkingu með skilvirkari hætti til stúdenta
og samfélags. Skólasamfélagið er því vissulega leitandi og árangursdrifið
umhverfi.
Það er nú viðtekin sýn að samkeppnishæfni þjóða muni á næstu árum ráðast
mest af því hversu hratt þeim tekst að örva þekkingarsköpun og bæta menntun.
Þetta kom skýrt fram á þingi rektora bandarískra háskóla sem ég sat í síðustu
viku. Leiðandi staða bandarískra háskóla hefurtil þessa verið nánast óumdeild.
En nú horfa Bandaríkjamenn fram á nýja tíma og vaxandi samkeppni. Á sama
tíma og 70 þúsund verkfræðingar útskrifast árlega frá bandarískum háskólum,
útskrifast 500 þúsund verkfræðingar á Indlandi og 700 þúsund í Kína. Hagkerfi
Kína og Indlands eru meðal þeirra sem vaxa hraðast og talin eru líklegust til að
valda uppstokkun í alþjóðaefnahagsmálum. Bandaríkjamenn horfa til vaxandi
samkeppni við þessar þjóðir í menntamálum og ætla nú að auka verulega ríkis-
framlög til háskóla- og vísindastarfs til að styrkja enn samkeppnishæfni sína.
[ Háskóla íslands fer um þessar mundir fram víðtæk stefnumótunarvinna og
markmiðasetning. Þar er horft tit framtíðar og þar er horft til árangurs. Hver
deild. hvert fræðasvið og stjórnsýslueining leitast við að skilgreina hvernig hægt
sé að ná afburðaárangri og þannig best þjónað hagsmunum íslenska
samfélagsins á 21. öld.
Við upphaf stefnumótunarvinnunnarfyrr í vetur beindi menntamátaráðherra,
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir. þeirri spurningu tit okkar. hvað þyrfti að gera til
að Háskólinn kæmist í röð 100 bestu háskóta í heiminum. Þetta var ögrandi
spurning. Við höfum kynnt okkur rækilega þá mætikvarða sem notaðir eru við
mat og röðun á háskólum og í kjölfarið hefur Háskóti íslands sett sér það
markmið að komast i röð 100 bestu háskóta í heiminum. Nú hefst sóknin að því
markmiði.
íslendingar eru í dag eina Norðurlandaþjóðin sem ekki á háskóta á tista yfir 100
bestu í heiminum. Það hetgast meðat annars af því að doktorsnám er tiltölutega
nýtt af nálinni hér á tandi. Til þess að komast í þann ftokk þarf að ná árangri á
tilteknum sviðum. og þar skiptir meginmáti gæði kennslu. árangur í vísindastarfi
og doktorsnámi. Það er tjóst að enginn háskóli kemst á lista yfir bestu háskóla í
heimi ef hann býður ekki upp á öflugt doktorsnám og hlúir vel að doktorsnemum
sínum og vísindamönnum. Háskóli íslands hefur á undanförnum árum tagt grunn
að öftugu doktorsnámi. og nú verðum við að stíga stórt og ákveðið skref. leggja
áherslu á eflingu þessa náms og vísindastarfs og nota mælikvarða á árangur
sem notaðir eru við mat og gæðaröðun atþjóðtegra háskóta.
Margir munu telja að þetta markmið. að komast í hóp þeirra bestu. sé í djarfara
lagi fyrir smáþjóð. En ég er algerlega sannfærð um að við náum árangri. Ég nefni
fyrir því fjórar meginástæður.
í fyrsta tagi nefni ég árangur okkar hingað til. [ hugum einhverra hefur stofnun
249