Árbók Háskóla Íslands - 31.12.2006, Page 257

þaðan samur. Það er meginhlutverk háskóla að skapa nýjan skilning stúdenta á
margflóknum veruleika, þroska rökhugsun og auðga heimsmynd þeirra.
Menntun er hins vegar ekki einkamál þeirra einstaktinga sem hennar njóta.
Nútímasamfélög eru grundvölluð á menntun og þekkingu öðru fremur.
Samfélagið allt verður því að taka afstöðu til þess hvernig það vitl standa að
menntun þegna sinna.
Getum við, svo að dæmi sé tekið, einbeitt okkur að grunnnámi á háskólastigi hér
heima og sótt alla framhaldsmenntun til útlanda þar sem sannarlega eru skólar í
fremstu röð?
Svar mitt er eindregið nei. Við getum vitaskutd aldrei boðið upp á framhatdsnám
á öltum sérsviðum hér á landi. Auk þess viljum við áfram njóta þess að margir
íslendingar afli sér þekkingar ertendis. En það er óhjákvæmilegt að byggja hér
upp breiða afburðaháskótamenntun á framhaldsstigi. Fyrir því eru tvær
meginástæður.
í fyrsta tagi er öftugt háskótastarf á framhatdsstigi og þær rannsóknir sem því
fytgja óaðskiljanlegur þáttur þekkingarsamfétags og driffjöður nýsköpunar í
atvinnu- og menningartífi. Með öftugu háskótastarfi á framhatdsstigi er líka
lagður grunnur að atvinnuumhverfi sem er aðlaðandi fyrir okkar best menntaða
fólk. Ungt fótk títur nú á altan heiminn sem atvinnuvettvang og sækir þangað sem
best er að því búið. Ef við höfum ekki raunverutegan vettvang fyrir þá sem kjósa
að starfa í þekkingarknúnu atvinnulífi fer fyrir lítið fjárfestingin sem lögð hefur
verið í menntun þeirra. Ávöxtun þeirrar fjárfestingar sem íslenskt samfélag hefur
lagt í menntun þeirra á öllum skótastigum nýtist þá best öðrum þjóðum sem
betur búa að sínu fótki.
í öðru lagi skiptir uppbygging framhatdsnámsins miktu máti til að tryggja gæði í
grunnnámi á háskótastigi.
I stuttu máli: Án háskóta í fremstu röð. sem býður upp á öftugt framhaldsnám.
verður ekki til raunverulegt þekkingarsamfélag með ötlum gögnum og gæðum.
En til að þjóna þessu htutverki þarf háskóti á ístandi jafnframt að vera atþjóðtegur
háskóti. Þekkingin þekkir engin tandamæri og ístenskur háskóli verður þannig að
vera hluti af alþjóðlegu menntakerfi.
ístenskir háskólakennarar og vísindamenn þurfa að standa í þjóðbraut þekk-
ingarstrauma og íslenskir stúdentar að njóta þess besta sem í boði er. Þeir þurfa
að eiga val um að taka htuta af námi sínu erlendis. Og þetta virkar í báðar áttir.
Við viljum vera veitendur jafnt og þiggjendur. Um 15% af doktorsnemum við Há-
skóla íslands koma ertendis frá. Við lítum á það sem gæðastimpit á doktorsnámi
að efnilegir. erlendir námsmenn sæki hingað. Flestir erlendir doktorsnemar
stunda nú nám í jarðvísindum, líffræði og tæknisfræði, en jafnframt í ístensku og
ístenskum bókmenntum og öðrum greinum innan Háskólans. Ftestir þeirra snúa
heim að námi toknu og verða hluti af atþjóðlegu tengslaneti Háskóta íslands.
En atþjóðtegt tengstanet Háskótans byggist fyrst og fremst á frjóum samstarfs-
verkefnum sem kennarar skólans vinna með erlendum vísindamönnum sem
standa í fremstu röð.
Við getum nefnt til að mynda nokkur mikilvæg samstarfsverkefni með Harvard-
háskóla. Viðskipta- og hagfræðideild undirbýr nú námskeið í samkeppnishæfni í
samvinnu við Michael E. Porter, einn þekktasta fræðimann heims á þessu sviði.
Samstarf er einnig við Harvard á öðrum fræðasviðum og má nefna rannsóknar-
verkefni prófessoranna Ingu Þórsdóttur í næringarfræði. Eiríks Steingrímssonar í
sameindalíffræði og Sigrúnar Aðatbjarnardóttur í uppeldisfræði.
Columbia-háskólinn í New York er annar samstarfsaðili Háskólans. Jarðvísinda-
stofnun Columbia-háskóla og Jeffrey Sachs prófessor vinna með Sigurði R.
Gíslasyni. Þorsteini Sigfússyni og fleiri ístenskum vísindamönnum.
Fyrr í þessum mánuði var frá því greint að Edmund Phelps. prófessor við Columbia-
háskóla og heiðursdoktor við Háskóta (slands árið 2004. hafi hlotið Nóbelsverð-
launin í hagfræði árið 2006. Phelps hefur átt langt og frjótt samstarf við Gytfa
Zoéga. prófessor við viðskipta- og hagfræðideild.
Purdue University er einn af erlendum samstarfsháskólum Jóns Atla Benedikts-