Stúdentablaðið - 01.02.2007, Blaðsíða 10

Umhverflsmál
Stern skýrslan og Björn Lomborg
Sternskýrslan
í október síðastliðnum skilaði breski
hagfræðingurinn Sir Nicolas Stem
skýrslu um kostnaðargreiningu á
loftslagsbreytingum og almennri
hlýnun jarðar. Gordon Brown
fjármálaráðherra Bretlands hafði
nokkru fyrr fyrirskipað um gerð
skýrslunnar og em niðurstöðumar
hennar vægast sagt slæmar.
I skýrslunni kemur m.a. fram
að of mikil bjartsýni hafi ríkt í
umhverfismálum síðustu misseri en
staðreyndin væri hins vegar sú að
hætta væri á að efnahagur heimsins
gæti tekið um 20% dýfu, komi ekki til
aðgerða í loftslagsbreytingum - strax.
Ennfremur kemur ffam að hitastig
á jörðinni gæti hækkað um allt að
5°C. Sá hitamunur er jafnmikill og
munurinn á síðustu ísöld og almennu
hitastigi jarðar i dag. Afleiðingar
þessarar hlýnunar, segir Stem, að
séu meðal annars griðarleg flóð og
miklir þurrkar. Yfirborð sjávar myndi
ekki einungis hækka um nokkra
sentímetra eins efasemdarmenn hafa
haldið frarn, heldur um 5-6 metra.
í kjölfarið, segir Stem að um 200
milljón manns gætu þurft að flýja
heimili sín ásamt þvi að um einn af
hverjum sex jarðarbúum hefðu ekki
aðgang að hreinu drykkjarvatni.
Stem leggur til að alþjóðlega
bindandi samningur verði gerður á
milli allra landa í heiminum, líka
þróunarlandanna, um aðgerðir gegn
hlýnun jarðar. Hann leggur því til að
um 1% afþjóðarframleiðslu heimsins
fari í aðgerðir gegn hlýnun jarðar.
ikkl eingönau vandamál
piounariannanna
Stem heldur áfram og segir að
Afríkuríkin fari ekki endilega verst
út úr hlýnuninni eins og hingað til
hefúr verið talað um, heldur má búast
við flóðum í mörgum stórborgum
beggja megin Atlantshafs. Enska
tímaritið The Economist fjallaði um
Stem skýrsluna og þá staðreynd að
vesturlönd þyrftu að bregðast við sem
fyrst vegna hennar. Blaðið heldur því
einnig fram að mál sé til komið að
krefjast frekari aðgerða vesturlanda
hvað varðar loftslagsbreytingar. Þessi
sinnaskipti blaðsins em merkileg þar
sem tímaritið hefur verið brjóstvöm
og jafnvel varðhundur kapítalískrar
vísindahyggju í fjölda ára. Stem
virðist því hafa hreyft við blaðinu þar
sem rannsókn hans gekk út á að reikna
kostnaðinn við loftslagsbreytingar
miðað við hvenær yrði bmgðist
við þeim. Stem fjallar einnig um
mikilvægi Kyoto bókunarinnar en
bendir jafhframt á að nú þurfi þjóðir
heims að bregðast við sem fyrst vegna
þess að bókunin rennur út árið 2112.
Kyoto
Kyoto sáttmálinn var undirritaður
1998, í dag hafa 160 forsætisráðherrar
þjóða skrifað undir hann. Samingurinn
var sögulegur á margan hátt enda
var þetta í fyrsta skiptið sem svo
mörg lönd skuldbundu sig til að
draga úr gróðurhúsalofttegundum.
En undirskriftir ráðherra em ekki
það eina sem þarf, heldur þarf að
standa við gefin loforð. Um þetta
leyti er Bretland eina landið sem
hefúr nokkum veginn staðið sína
plikt í Kyoto sáttmálanum. Flest
önnur lönd skrifuðu undir að draga úr
gróðurhúsalofttegundum um u.þ.b. 8-
10%. ísland tók þátt í gerð sáttmálans
en var eina landið sem fékk að menga
meira. Það er í raun mjög sérstakt þar
sem innihald sáttmálans er að draga úr
mengandi lofttegundum. Ætli Davíði
Oddssyni hafi ekki liðið hálfkjánalega
í undirskriftarveislunni þegar lönd
bám saman markmiðabækur sínar
um hvemig bjarga ætti jörðinni? We
are going to increase our fossil fúel
emissions by 10 percent(!)
Þó svo að flestar þjóðir séu komnar
langt út fyrir mengunarkvóta sinn og
sú staðreynd að kvótar landa ganga
kaupum og sölum í hnattvæddum
heimi, em markmið samningsins
mikilvæg. Þetta er í fyrsta sinn sem
slíkur samningur er gerður en viljinn
var kannski ekki fyrir hendi annar
en sá vilji til að vera með. Vilji til
að vera með er annað en að leggja
mengunartolla á fyrirtæki, minnka
umferð með beinum aðgerðum
o.s.frv. Að auki hafa verið uppi raddir
að ástand jarðarinnar sé bara flnt og
við þurfúm ekkert að bregðast við
ofhlýnun.
Erujapar Björns Lomborgs
En hvers vegna hefúr ekki verið
bmgðist við af meiri krafti á síðustu
árum? Frá síðustu aldamótum hefúr
efasemdarmönnum vaxið fiskur um
hrygg.Þeirsemtrúaþvíaðþaðborgisig
ekki að bregðast við loftslagshlýnun.
Stjómmálafræðingurinn Bjöm
Lomborg gaf út bók sína, Hið sanna
ástand heimsins á ensku árið 2001, í
þeirri bók leiðir Lomborg okkur í hin
heilaga sannleika um hið sanna ástand
heimsins. Sá heimur sem Lomborg
sér í þeirri bók er nokkuð frábmgðin
þeim sem við hin sjáum. í bókinni
er allt í besta lagi, engin alvarleg
vandamál steðja að og þá allra síst
loftslagshlýnun. Afar fáir fræðimenn
tóku undir með Lomborg en á hinn
bóginn vom íhaldsmenn vestanhafs
fljótir að tileinka sér vísindi hans.
Helstu mengunarfúrstar heimsins
buðu honum að halda fyrirlestra, hægri
sinnaðir stjómmálamenn vitnuðu í
hann og íhaldssamar rotþrær veittu
honum verðlaun. í kjölfarið var hann
kosinn einn af hundrað áhrifamestu
mönnum ársins 2001 af tímaritinu
lofts lagsbreytingum.
Lomborg er stjómandi Hafnar-
sáttarinnar eða Copenhagen
Consensus stofnunarinnar sem
gengur út á að hagfræðingar koma
saman og reyna að forgangsraða,
eftir flokkum, vandamálum heimsins.
Hafnarsáttin tekst á við 40 vandamál,
allt ffá hungri og vatnsskorti,
til ffjálsra heimsviðskipta og
loftslagsbreytinga. Til að byrja með
er aðgerðum gegn hlýnun jarðar
skipt upp í fjóra flokka. Kyoto
bókunin er í 27. sæti og mismunandi
útgáfúr af koltvísíringssköttum á
einstaklinga og fyrirtæki em í sætum
38- 40 samkvæmt Hafnarsáttinni.
Til samanburðar má nefna að ffjáls
viðskipti em í níunda sæti sáttarinnar
en þess ber að geta að allir helstu
hagffæðingar Hafnarsáttarinnar
teljast sitja hægra megin við miðju.
Margir þeirra sem sátu hinum megin
við, var ekki boðið að taka þátt og því
má ætla að útkoma „sáttarinnar” sé
ffemur pólitísk og hlutdræg.
Allt gleypt hrátt
í viðtalinu við Lomborg í þessu
unga en annars ágæta blaði HR-
inga kom ekki ffam nein gagnrýni
á hann sjálfan. Lomborg fékk
margar blaðsíður, óáreittur undir
sinn einstefnumálflutning og var
engu líkara en blaðamennimir hafi
ekki skoðað almenna gagnrýni á
stjómmálafræðinginn Lomborg og
gleypt allt hrátt sem hann prédikaði.
Lomborg ætlar sér að leysa allar
hörmungar heimsins eingöngu
með hjálp hagfræðinnar sem er
ekki einu sinni hans fræðasvið.
Þetta minnir um margt á þegar
stjómmálafræðiprófessor einn í
Háskóla íslands talar um hagfræði
eins og það sé hans heimavöllur.
Höfúndurefastekkium sannfæringu
Lomborgs en það er ótrúlegt að sjá
hvemig hann hefúr látið amerísk
fyrirtæki og lobbýista notfæra
sér rannsóknir sínar í vafasömum
tilgangi.
Á síðustu mánuðum hefúr hins vegar
kveðið við nýjan tón í umræðunni
um umhverfismál. Stjómmálamenn
og jafnvel olíuforsetinn Bush hafa
ýjað að því að Bandaríkjamenn fari
nú að minnka koltvísýringsútblástur.
Fram að því hafði ekki ríkt nein
umhverfisstefna í Bandaríkjunum
enda neituðu þeir að lögleiða Kyoto
bókunina, þrátt fyrir að hafa skrifað
undir hana, eftir að Lomborg sagði að
það borgaði sig ekki. Vestanhafs hafa
tólf ríki innan Bandaríkjanna ásamt
stómm fyrirtækjum, einstaklingum
og samtökum tekið sig saman og kært
alríkisstjómina fyrir hæstarétt landsins
fyrir vanrækslu í umhverfismálum
eða fyrir aðgerðaleysi í því að draga
úr áhrifúm gróðurhúsalofttegunda.
Niðurstöðu er samt ekki að vænta á
næstu mánuðum. Útaf fyrir sig er
þetta mjögf'merkilegt að ríki innan
Æandaríkjanna kæri alnVsstjórnina
og verður forvitnilegt að fylgjast með.
Mörg þessara rt'kja hafa sem belur
fer teiknað upp sína.eigin. sfefhu,
í anda Kyoto bókunarinnar, t.a.m.
hefúr tortímandinn Schwartzenegger
tekið upp umhverfisvæna stefnu
fyrir Kalifomíuríki. í Bretlandi
hefúr íhaldsflokkurinn hoppað upp
á umhverfislestina og er því spáð að
umhverfismálin muni ráða miklu í
næstu þingkosningum þar í landi.
Að vísu hefúr íhaldsflokkurinn verið
sakaður um popúlisma en það er sama
hvaðan gott kemur.
Fyrirtækin eru líka með
Alþjóðleg stórfyrirtæki hafa líka verið
að taka við sér á síðastu árum, fyrirtæki
eins og Toyota, Archer Daniels
Midlands, Sharp, British Petrolium,
General Electric og fleiri em að
þróa umhverfisvænni farartæki og
orkugjafa. Auk þess hafa fjárfestingar
aukist gríðarlega í orkufyrirtækjum
sem sérhæfa sig í hreinni orku eins og
sólarorku og vindorku. Fjárfestingar
tvöfolduðust til að mynda í þessum
iðnaði ffá árinu 2005 til 2006 og hafa
u.þ.b. tífaldast frá 1998. Markaðurinn
var mjög seinn að taka við sér en á
endanum gerði hann það. Samkvæmt
spá, munu fjárfestingar í hreinni orku
aukast til muna á þessu ári.
Efasemdarmennimir hafa í
rauninni frestað aðgerðum gegn
loftslagsbreytingum með því að sá
fræi efans í huga þeirra sem valdið
hafa, stjómmálamannanna. Nú hefúr
verið sleginn nýr tónn í umræðuna því
það er engu líkara en efasemdarraddir
í anda Lomborgs séu smátt og smátt
að þagna. Ofhlýnun jarðar virðist
vera orðin beinhörð staðreynd.
Bförnlomborg
myndar Gore er sú að verði ekki
brugðist við hlýnun jarðar innan 20
ára sé það einfaldlega orðið of seint.
Háskólablaðið kemur því
nokkuð seint inn í umræðuna um
umhverfismál og hafa því miður misst
af lestinni vegna þess að almenningur
og þá sérstaklega stjómmálalmenn
em einfaldlega hættir að hlusta á
Lomborg. Hann frestaði umræðunni
um nokkur ár en nú virðist vera að
renna upp tími aðgerða frekar en
umræðu.
Hins vegar virðast stjóm-
málin oft háð almenningsáliti og
stjómmálamenn koma og fara.
Stefna er oft háð duttlungum
einstaka stjómmálamanna og getur
tíska oft ráðið för. Það verður því
spennandi að sjá umhverfisstefnu
mengunarflokkanna tveggja,
Sjálfstæðis- og Framsóknarflokks í
kosningunum í vor, hvort þeir setji á
sig grímu umhverfisvemdar eða komi
til dyranna eins og þeir em klæddir.
Heímlldir:
www. copenhagenconsensus. com
The Economist, nóvember og
desember 2006
North Power, Clean Edge, The Clean
Tech Market Authority
www. wikipedia. org/wiki/Kyoto_
Protocol Sir Nicolas Stern: Review
on the Economics of Climate Change,
(www. hm-treasury.gov. uk)
Pétur Ólafsson skrifar frá Bretlandi
Times.
Jákvæðni. óraunsæi eða
taugaveiklað brosP
í desember sl. kom út stúdenta-
blað Háskólans í Reykjavík,
Háskólablaðið. I blaðinu, sem átti
að vera með jákvajðum undii
(kannski öfúgUvlð Stúdentabláðið7)
var viðtaj ,vtð Bjöm Lomborg. I
viðtali þéirra HR-jnga kom fram að
við þyrftum engaráhyggjur að hafa af
Vísln
skýrslan
rðist
mikil
heim
[íildamynd A1
Inconvenient Truth.
uðP
á haft
allan, sem
Gore, An
Niðurstaða
101 stúdentaUaðið