Dvöl - 01.04.1942, Page 47

D VÖL
125
Jóii Triiiisí! og* rltsafn Biíibis
Fiftir Ctlsla Guðinumlsson
AÐ ER MISJAFNLEGA séð nú á
tímum, eins og raunar oft áð-
ur, að láta lifandi rithöfunda njóta
sannmælis — eða gjalda. Hitt mun
fremur þolað óátalið, að minnst
sé á þá, sem moldin geymir. Því
mun ég nú taka mér fyrir hendur,
að gefnu tilefni, að fara nokkrum
orðum um skáldið Guðmund Magn-
ússon, sem þjóðkunnur var og mun
verða undir rithöfundarnafninu
„Jón Trausti.“ Verk þessa höfund-
ar eru nú að koma út í nýrri útgáfu
með formála eftir dr. Stefán Ein-
arsson, og eru þegar komin út
þrjú bindi. í fyrsta bindinu eru
sögurnar „Halla“ og „Heiðarbýlið“,
í öðru bindi sögurnar „Grenja-
skyttan", „Fylgsnið“ og „Þorradæg-
ur“ og nokkrar smásögur höfund-
arins frá síðari æviárum, en í þriðja
bindi sögurnar „Leysing“ og „Borg-
ir“.
Efnið í sögum þeim, sem hér eru
nefndar, að sumum smásögunum
undanteknum, er frá síðara hluta
19. aldar. En þegar þeim var lokið,
tók Jón trausti sér fyrir hendur að
skyggnast inn í líf horfinna kyn-
slóða. Reit hann þá „Sögur frá
Skaptáreldum", sagnabálkinn
„Góðir stofnar“ o. fl. Síðasta verk
hans er skáldsagan „Bensi gamli“,
nútímasaga úr Reykjavík. En á
æskuárum sínum orkti hann ljóð
og leikrit, og var þetta hið fyrsta,
sem prentað var af verkum hans,
en mun væntanlegt síðar í safni
því, sem nú er að koma út og fyrr
var nefnt. Ekki er hægt að segja,
að G. M. hafi getið sér mikið orð
sem ljóð- eða leikritaskáld, en þó
eru a. m. k. tvö af kvæðum hans,
„Ég vil elska mitt land“ og
„Draumalandið“, þjóðkunn i söng,
þótt eigi geri sér allir grein fyrir,
hver höfundurinn er.
Guðmundur Magnússon var
fæddur á Rifi á Sléttu 12. febrúar
1873, en fluttist ómálga með for-
eldrum sínum að Hrauntanga á
Öxarfjarðarheiði. Býli þetta er enn
í byggð, og hefir bjargað mörgum
manni frá hrakningum og háska,
en fyrrum voru a. m. k. sjö býli
þar í heiðinni. Þar missti Guð-
mundur föður sinn, fimm ára gam-
all, og mun hafa verið alinn upp
á sveit, sem kallað var, til 10 ára
aldurs, en þá fór hann að Núps-
kötlu á Sléttu til móður sinnar og
stjúpföður. Eftir fermingu var
hann í vinnumennsku til 19 ára
aldurs, en hvarf þá úr átthögum
sínum til Austfjarða og nam þar
síðar prentverk. 23 ára sigldi hann
til Kaupmannahafnar og dvaldi þar
um tveggja ára skeið, en eftir það