Dvöl - 01.04.1942, Page 78

156
DVÖL
Bæknr
Þórir Bergsson: Vegir og vegleysur.
Útgefandi ísafoldarprentsmiðja
h.f. 1941.
Þessi saga gerist á nokkrum sumar-
dögum í sveit. Aðalpersóna sögunnar,
Hreinn Gaukur, vel menntaður náttúru-
fræðingur, er þar í sumarleyfi. Hann
tjaldar frammi í dal, við Grákolluvatn.—
Grákolluvatn: Þjóðsaga um ógæfusama
konu, sem drekkti sér i vatninu. —
Þangað kemur Sólveig, dóttir hreppstjór-
ans í Tungu, á tveimur gæðingum. Og
ævintýrið hefst. Þeir, sem ráð hafa á
því að njóta sumarleyfis og búa 1 tjaldi
frammi til fjalla, lifa alltaf ævintýr. —
Enskur lávarður er á næstu grösum.
Hann býr ríkmannlega í húsunum við
Laxfoss, hefir þjónustufólk, veiðir lax í
ánni og drepur fugla á heiðinni. Garðar
í Stóradal er stórbóndi og ofláti. Jóhannes
í Litladal fékk „lömunarveikina í fyrra,“
reynir að drekkja sér í ánni, en tekst
það ekki. Þorvaldur kaupi kemur til
sögunnar og kippir honum upp úr, renn-
blautum, slyttis máttlausum og hálf-
dauðum, með alla þessa dobíu af vatni
innan í sér, sem upp úr honum rann
— — — það var laglegt handtak af
sextugum manni,“ eins og hann orðar
það. — Héraðsmót í sveit: Presturinn
stígur í stólinn, enginn hlustar. Karl-
arnir dreypa á heimabrugguðu áfengi.
unga fólkið dansar og duflar, „íþróttir
niðri á eyrunum." — Hryggbrot í bókar-
lok, en alltaf má fá annað skip. —
Prá öllu þessu og mörgu öðru segir
höfundur af mikilli leikni, næmum skiln-
ingi og hárfínum smekk. — Þarna eru
allt mennskir menn í eðlilegu umhverfi.
Engin hálftröll á heiðum uppi né sæ-
skrímsli í vogum, engin gandreið á fjand-
anum yfir jökulfljót, engin fýla af úld-
inni soðningu og þó allt fullgildur skáld-
skapur.
Ég las þessa bók með mikilli ánægju.
Maður er orðinn því svo vanur, að skáld-
sögur, sem gerast í sveit á íslandi, séu
yfirfullar af allskonar óeðli, upplognu
siðleysi og margs konar öfgum, að manni
flnnst það næstum þakkarvert að annað
skuli koma fram.
— Þórir Bergsson er listaskáld, frum-
legur og hugðnæmur, og hin listrænu
tök hans á viðfangsefninu gefa öllu, sem
hann skrifar, tvöfalt gildi.
Bergsveinn Skúlason.
Erika Höyer: Anna Ivanowna.
Árni Óla þýddi. ísafoldarprent-
smiðja gaf út.
í grýttri brekku, skammt frá skíða-
skálanum í Hveradölum, má sjá rústir
lítils kofa. Þar bjó um skeið danskur
garðyrkjumaður, Höyer að nafni. með
konu sinni, Eriku, höfundi bókar þeirrar,
sem hér verður lauslega getið. Hún var
lettnesk að uppruna, og þótti flestum
öðrum konum glæsilegri. Þ'au hjónin
hurfu af landi burt fyrir fáum árum.
„Anna Ivanowna" er í rauninni endur-
minningar þessarar konu um heimsstyrj-
öldina fyrri og uppreisnar- og byltingar-
árin í Rússlandi og Lettlandi. Ekki telst
bókin til stórfenglegra bókmennta, en
þar er þó brugðið upp skýrum myndum
af hörmungum þessara tíma og ljóslif-
andi fólk leitt fram á sviðið, mitt í hring-
iðu hinna geigvænlegustu viðburða.
Eitt atriði hlýtur íslendingurinn að
staldra við með geig. Það getur sem sé
varla hjá því farið, að hann finni óþægi-
legan skyldleika með seinaganginum og
mistökunum, vanmættinum og tregðunni,
sem hann hefir grun um, af sinni tak-