Melkorka - 01.11.1958, Side 6

vinnu sína af kostgæfni, skyldurækin eins og
liún var, og tók þátt í saumaklúbbum bæj-
arins, það var eina skemmtunin sem liálf-
fertug kennslukonan átti völ á. Það var á
þessum árum, á síðkvöldum og þegar hún
átti leyfi frá störfum og dvaldi hjá ein-
hverjum vini sínum eða ættingja, að Gösta
Berlings saga varð til, fullbúin í sinni end-
anlegu mynd 1890. Vermlenzku sögurnar
sem hún mundi frá barnæsku sinni urðu
uppistaðan í þessu skáldverki sem er svo ó-
viðjafnanlegt sambland af ferskleika og til-
finningasemi. Bókin hlaut ekki einróma
viðurkenningu þegar í stað, þeir gagnrýn-
endur, sem mest kvað að, fóru urn hana
heldur niðrandi orðum, og það liðu nokkur
ár áður en hún náði traustum vinsældum.
Nokkrum árum seinna skrifaði Georg Bran-
des, að hann hefði uppgötvað sænska skáld-
konu sem gædd væri merkilega sérstæðri og
ósvikinni gáfu. Fröding hafði mörgum ár-
um áður íarið mjög lofsamlegum orðum
um Gösta Berlings sögu í vermlenzkum
blöðum, en hann var þá ungur og gersam-
lega álirifalaus.
Árið 1894 kynntist Selma rithöfundinum
Soffíu Elkan í Stokkhólmi, og Soffía varð
síðan nánasti vinur hennar til æviloka. En
þessi vinátta færði Selmu meira af áhyggj-
um en gleði. Hún eignaðist aðra vini
seinna, sem studdu liana og hjálpuðu
henni, en hún tók alltaf mest tillit til hinn-
ar fallegu og taugaveikluðu Soffíu og reyndi
að telja kjark í hana við ritstörfin. Soffía
var ferðafélagi hennar, þegar hún dvaldi á
Ítalíu, þar sem hún safnaði efninu í helgi-
sögur sínar, og Soffía fór einnig með henni
til Palestínu, þegar hún heimsótti afkom-
endur Dalafólksins til að safna efni í meist-
araverk sitt Jerúsalem.
Árið 1905 tókst Selma á hendur það geysi-
erfiða starf, að skrifa lesbók fyrir barnaskól-
ana og skyldi bókin kenna sænskum börn-
um að þekkja land sitt. Auk þess vildi hún
efla tilfinningar lesanda síns fyrir skyldum
og heiðri. Selma Lagerlöf er móralisti, hún
vill og trúir að hún geti bætt mannfólkið.
Eftir tvö ár var bókin um hið dásamlega
ferðalag Nils Holgeirssonar tilbúin, og erf-
iði hennar hafði ekki verið til einskis. Bók-
in dreifðist um allt landið og lagði bráðlega
leið sína út í heim, hún hefur verið þýdd á
40 tungumál og í Tokío í Japan hefur
meira að segja verið reist myndastytta af
Nils og Marteini gæsastegg. Hún jók á vel-
vild í garð Svía sem kom sér sérstaklega vel
eftir sambandsslitadeiluna við Norðmenn.
Keisarinn af Portúgal (Föðurást í ísl. þýð.)
sem fjallar um föðurástina og vísdóm vit-
firringsins kom út 1914 strax eftir að stríð-
ið brauzt út. í þeirri bók kemur Selma sjálf
fram sem lítil og spurul óðalsfröken, er
kemur í heimsókn til Jans í Skrolyrka. Fjöl-
skylduboð hafa verið fyrirmyndin að veizl-
unni þar sem Jan syngur sönginn sinn og
reynsla Selmu sjálfrar al' því að vera fræg
manneskja — hún lékk Nobelsverðlaunin
1909 — hefur lagt til efnið í hugleiðingar
Jans um frægðina.
Meðan á fyrri heimsstyrjöldinni stóð fékk
Selma mörg bónarbréf frá sínum fjölmörgu
þýzku lesendum. Fólk notfærði sér oft henn-
ar eigin sögur, talaði um sýnir og opinber-
anir þar sem Selma var útvalin til að vera
hinn frelsandi engill. En Selma hafði nú
öðrum skyldum að gegna. Hún hafði notað
hluta af Nóbelgullinu til að kaupa aftur
bernskuheimili sitt Márbacka, og hún var
ekki síður stórhuga en faðirinn í áætlunum
sínum að færa út kvíarnar og byggja upp.
Búrekstur Selrnu varð þó aldrei neitt fram-
úrskarandi, eignirnar gleyptu aðeins meira
og meira af sívaxandi tekjum hennar. Árið
1930 lét hún byggja hvíta súlumprýdda hús-
ið sem nú er Márbacka og minnir í fáu á
bóndabæinn með torfþakinu í tíð foreldra
liennar. Minningum sínum frá bernsku-
heimilinu hefur hún bjargað frá gleymsku
í bókinni um Márbacka og þar lætur hún
persónutöfra föðurins koma fram. Hún gaf
út tvær bækur enn með endurminningum
sínum, sú síðasta kom út 1932, þegar Selma
78
MELKORKA