Bjarmi - 01.10.2003, Blaðsíða 26

Sr. Olafur Júhannson
3. boðorðið:
„Minnstu þess að
halda hvíldardaginn
heilagan.“
Þannig hljómar 3. boöoröiö - en
hvaö merkir þaö? Af hverju eigum
viö aö hafa hvíldardag og hvernig
höldum við hann heilagan?
Hvíld er nauðsynleg
Öll þörfnumst viö hvíldar til aö
endurnæra líkama, sál og anda.
Nætursvefn er nauðsynlegur og
mjög slitandi þegar viö fáum hann
ekki. í öllu líkamlegu erfiöi er
mikilvægt að taka hlé frá
áreynslu. Líkamsræktarfrömuöir
telja óskynsamlegt til lengri tíma
litiö aö æfa hvern einasta dag;
mikilvægt sé aö gefa vöðvunum
hvíldardaga til að byggja sig upp
fyrir átök hinna daganna. Öldum
og árþúsundum saman hefur
reynslan sýnt aö skynsamlegt sé
aö gefa ökrunum hvíldarár eöa
skipta um tegundir sem ræktaöar
eru því annars nái jarðvegurinn
ekki aö endurnýja næringu sina og
þaö komi niöur á ávexti og upp-
skeru.
í sköpunarsögunni (I. Mós. 2:1-
3) er sagt frá því að Guö hafi
helgað og blessað sjöunda dag
vikunnar sem hvíldardag eftir aö
hafa lokiö sköpun heimsins. Fyrst
Guö tók sér hvíldardag, hve miklu
fremur þurfum viö þá á því aö
halda aö eiga slíkan dag til endur-
næringar og uppbyggingar.
Lögmálið og hvíldardagurinn
ísraelsmenn höföu mjög strangar
og afdráttarlausar reglur um störf
á hvíldardegi. Ekki átti að standa í
matseld (II. Mós. 16:23) og bann-
að var aö kveikja upp eld í húsum
(II. Mós. 35:3).
Viðurlögin voru ströng. í IV.
Mós. 15:32-36 er sagt frá manni
sem að boði Guös fyrir munn
Móse var grýttur fyrir að bera
saman viö á hvíldardegi.
Síðar meir stóöu farísearnir
fyrir því aö settar voru mjög ná-
kvæmar reglur í smáatriöum um
hvað mætti og hvaö mætti ekki á
hvildardegi, t. d. hve mörg skref
mætti taka og hve langt mætti
ferðast.
Komið geta upp kyndugar aö-
stæður þegar fólk kappkostar aö
fylgja bókstaf slíkra reglna en
ætlar samt að fara á svig viö þær.
Þannig er einmitt sagan af rúss-
neska Gyðingnum sem ferðaðist á
hvíldardegi meö lest en hafði
vatnsfötu undir sætinu. Hvers
vegna? Vegna þess að reglurnar
bönnuöu honum aö ferðast svo
langa leið yfir land en ekkert var
tiltekið um ferðalag á vatni!
Jesús og hvíldardagurinn
Jesús ólst upp í vitund um helgi
hvíldardagsins. Hann fór í sam-
kunduhúsið á hverjum hvíldardegi
(Lúk. 4:16) og tók þátt í trúarsam-
félaginu þar.
En Jesú fannst greinilega aö
samtíð hans hefði misst sjónar á
merkingu og tilgangi hvildardags-
ins. Sjálfur læknaði hann fólk á
hvíldardegi og var gagnrýndur fyr-
ir þaö, bauö manninum að bera
rekkjuna sem hann hafði legið í
lamaður (Jóh. 5) og leyfði læri-
sveinum sínum aö tína kornöx
þegar hungriö svarf aö á ferö
þeirra á hvildardegi (Matt. 12).
í huga Jesú eru aðstæður lífs-
ins oft mikilvægari en bókstafur
reglunnar. Hann leit á hvildardag-
inn sem tækifæri en ekki fjötra.
„Hvíldardagurinn varö til manns-
ins vegna og eigi maðurinn vegna
hvíldardagsins" (Mark. 2:27). „Það
er því leyfilegt að gjöra góöverk á
hvíldardegi" (Matt. 12:12).
Hins vegar kemur hvergi fram
aö Jesús hafi viljað hafna hvíldar-
deginum eða taliö hann óþarfan
eða óæskilegan. Þess vegna eig-
um viö, kristið fólk, aö halda
hvildardaginn heilagan. Sá vilji
Guös, sem boðorðin birta, hefur
ekki breyst - þótt viö séum ekki
bundin af þeim ytri ramma sem
lögmálið setur honum og Gyðing-
ar hafa útfært.
Hvaða dagur?
Vissulega eiga allir dagar okkar aö
vera helgaðir Guöi. Kristin trú er
engin sparitrú sem nægir að
skarta á tyllidögum; hún er afl í
hversdagslífinu og á aö vera rauö-
ur þráður hugsana okkar, oröa og
athafna hvern einasta dag.
Samt er nauðsynlegt aö hafa
einn dag sem með sérstökum
hætti er frátekinn til þess að
rækja samfélag trúarinnar. Allt frá
dögum postulanna var þaö fyrsti
dagur vikunnar, upprisudagurinn.
Eölilegt er aö sá dagur sé hvíldar-
dagur kristins fólks - og ekki síður
þegar við minnumst þess aö fyrsti