Heilbrigðismál - 01.06.1986, Page 9

TIME / Goldstein - HEILBRIGÐISMÁL / Halla Sigurjóns
Nýjungar í tannlækningum
Grein eftir Höllu Sigurjóns
Miklar og örar framfarir eru á
öllum sviðum tannlækninga. Ný
efni koma fram, fyllingarefni verða
sífellt betri og eldri aðferðir og tæki
eru í stöðugri þróun. Mikilvægar
upplýsingar liggja fyrir um orsakir
tannsjúkdóma, sem opna leiðir til
að sjá við þeim í tíma. Þannig fær-
ast störf tannlækna í vaxandi mæli
frá tannviðgerðum að forvamar-
starfi. Hér verður fjallað nánar um
nýjungar á þessum sviðum.
Hvað er tannskemmd?
Tannáta, eða tannskemmd, verð-
ur til þegar sýrur í munni leysa upp
steinefni glerungs.
Meginuppistaða glerungs (95%)
og tannbeins (65%) eru steinefnin
kalsíumapatít og hýdroxílapatít.
Önnur efni eru prótín, límefni (col-
lagen) og vatn í litlu magni.
I munni á sér stað sífelld umsetn-
ing efna, uppbygging og niðurbrot
Með nýlegri aðferð, sýruætingu og
notkun plastefnis, er hægt að fylla upp
svonefnt frekjuskarð á milli framtanna.
Myndirnar sýna munnsvipinn fyrir og
eftir meðferð. Farið er að beita þessari
aðferð hérlendis.
steinefna úr tönnum. Súrt
munnvatn (lækkað sýrustig) stuðl-
ar að úrkölkun, en minnki sýran
dregur glerungur til sín steinefni úr
munnvatninu, tannáta stöðvast og
gengur jafnvel til baka.
Sýklar í munni brjóta niður sykur
og breyta honum í sýrur, sem eru
mesti skaðvaldur tanna. Ahrif sýr-
anna eru háð þeim tíma er sýklar
eru í snertingu við tennurnar, en
séu þeir látnir óáreittir ná þeir,
ásamt fæðuleifum og öðrum
óhreinindum, að mynda lím-
kennda kvoðu á yfirborði tanna,
svonefnda sýklu, sem verður
gróðrastía fyrir tannskemmdir.
Varnir gegn tannskemmdum
Til skamms tíma hafa varnir
gegn tannskemmdum einkum ver-
ið fólgnar í takmökun sykurneyslu,
burstun og hreinsun tanna.
Flúor í munni, hvort sem hann er
kominn úr drykkjarvatni, töflum
eða tannkremi, þéttist og binst gler-
ungskristöllum tannanna og mynd-
ar þannig varnarhúð gegn ágangi
sýru. Einnig lækkar flúor yfirborðs-
spennu glerungs, svo tannsýkla
nær þar síður fótfestu.
A síðustu árum hefur athygli
tannlækna í vaxandi mæli beinst að
því að greina tannskemmdir á byrj-
unarstigi, t.d. með röntgenmynd-
um, og geta þeir þannig bent á að
hreinsa þurfi þær tennur sérstak-
lega svo hægt sé að verjast
tannsýklu. Árangur er háður sam-
vinnu tannlæknis og skjólstæðings
hans.
Síðustu áratugi hefur dregið
mjög úr tannskemmdum fólks á
Vesturlöndum, einkum í Banda-
ríkjunum og Iöndum Norður-Evr-
ópu, að íslandi einu undanskildu.
I nágrannalöndum okkar virðast
tennur fólks hafa meiri viðnáms-
þrótt en áður gegn tannátu. Vera
má að tennur þess verði sjaldnar
fyrir líffræðilegu áreiti en áður.
Sykurmagn í fæðu á hér ekki eitt
hlut að máli, heldur og hversu oft
og lengi það og önnur áreiti vara
hverju sinni.
Fæðuval og mataræði hafa al-
mennt breyst með þeirri vakningu
1 hægri jaxlinn var sett plastfylling sem
er falleg en endist ekki mjög vel. í
vinstri jaxlinum er silfurfylling (am-
algam) sem dökknar með tímanum en
1 endist vel.
HEILBRIGÐISMÁL 2/1986 9