Samtíðin - 01.03.1948, Blaðsíða 7

SAMTiÐIN
Marz 1948____Nr. 140 15. árg., 2. hefti
SAMTIÐIN kemur mánaðarlega, nema i janúar og ágúst. Árgjaldið er 20 kr. og greið-
ist fyrirfram. Áskrift getur byrjað hvenær sem er. úrsögn er bundin við áramót.
Ritstjóri og útgefandi: Sigurður Skúlason magister, sími 2526, pósthólf 75. Áskriftar-
gjöldum veitt mótlaka í verzluninni Bækur & ritföng hf., Austurstr. 1, Bókabúð Aust-
urbæjar, Laugaveg 34, og á Bræðraborgarstíg 29. Prentuð í Félagsprentsmiðjunni.
BRDSIÐ, SEM HVARF
J^JIKIL ALVARA hefur gagntekið Evr-
ópumenn. Við geturn talað við Eng-
lending tímunum saman, án þess að hon-
um stökkvi bros, og ef hann brosir, flýg-
ur manni ósjálfrátt í hug, að þetta bros
hans sé „eins og geymt frá liðinni tíð“.
Slíkt er naumast tiltökumál, þegar á það
er litið, hvað enska þjóðin hefur orðið að
þola á þessari öld. Þær eru ekki fáar
fjölskyldurnar meðal vesturveldanna, sem
hafa þá sögu að segja, að heimilisfaðir-
inn féll í heimsstyrjöldinni 1914—18 og
sonur hans í seinustu heimsstyrjöld. Er
nokkur furða, þótt ekkjur þessara manna
beri nokkurn kvíðboga fyrir framtíð
drengjanna, sem nú eru að komast á legg
og eru farnir að læra að axla byssur ný-
fermdir? Sí og æ er verið að berjast ein-
hvers staðar á hnettinum, og á háværum
„friðarráðstefnum“ sitja stjórnmálamenn-
irnir og vita oft og einatt ekki sitt rjúk-
andi. ráð.
íslendingar, sem koma til Danmerkur,
hafa þótzt veita því athygli, að brosið og
léttleikinn, er einkenndi Dani fyrir stríð,
sé nú hvort tveggja horfið. Það er tals-
vert til í því. Danir eru sárir og óánægðir.
Þeir eru sífellt að hugsa um þjáningar
sinar á hernámsárunum og al]t það tjón,
sem Þjóðverjar ollu þeim þá. Norðmenn
bita á jaxlinn, reyna til að gleyma liðn-
um hörmungum og hamast við að vinna
að endurreisn atvinnuvega sinna. En
Danir eiga bágt með að gleyma því böli,
sem þeir urðu að þola. Þeim finnst, að
þeir hafi gersamlega glatað fimm dýrmæt-
um árum. Að undanförnu hafa þeir verið
að hreinsa til í þjóðfélaginu og dæma
föðurlandssvikara, er unnu með Þjóð-
verjum, í sektir, réttindamissi, fangelsi
og jafnvel til lífláts, hópum saman.
Snemma í maí s.l. vor fór t. d. fram af-
taka nokkurra danskra spellvirkja frá
hernámsárunum. Fyrirlitning allrar
dönsku þjóðarinnar fylgdi þeim til af-
tökustaðarins.
Þeir, sem álasa Dönum fyrir heift þeirra
í garð Þjóðverja og sinna eigin 5. her-
deildarmanna, ættu að fletta myndabók
einni mikilli, sem gefin hefur verið út í
Danmörku og nefnist: 5 ára hernám-
i ð í m y n d u m. Þar eru samtals 539
myndir og flestar þeirra af spellvirkjun-
um, sem unnin voru í Danmörku á her-
námsárunum frá 9. apríl 1940 til 5. mai
1945. Inngangsorð ritar dr. Poul Nþrlund,
forstöðumaður danska þjóðminjasafnsins,
en Ernst Mentze s'tuttan formála. Ollu
hroðalegri, en jafnframt yfirlætislausari
bók en þessa hef ég naumast haft handa
á milli. Fjöldi ljósmyndara hefur lagt til
efni í bókina, og hafa myndir hennar ver-
ið valdar úr mörgum þúsundum mynda.
Framan á bókinni er mynd af hinni al-
kunnu standmynd af sjóhetjunni Niels
Juul, en í baksýn sést stórhýsi Austur-
Asíu siglingafélagsins í ljósum logum.
Eyðilögðu Þjóðverjar það í hefndarskyni,
og var það tjón eitt metið á 3 milljónir
króna. Margar myndirnar sýna skemmd-
ir á dönskum mannvirkjum og misþyrm-
ingar á fólki. Sú mynd bókarinnar, sem
orka mundi einna mest á Islendinga, er
af hinu misþyrmda líki skáldprestsins
Kaj Munks, er fannst myrtur skammt frá
Silkiborg 5. jan. 1944. Danskir föður-