Fréttablaðið - 02.01.2010, Blaðsíða 10

10 2. janúar 2010 LAUGARDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
SPOTTIÐ
ÞORSTEINN
PÁLSSON
AF KÖGUNARHÓLI ÞORSTEINS PÁLSSONAR
Áramótin marka kaflaskil á dagatalinu. Að þessu sinni gætu þau líka mark-að nokkur kaflaskil í pól-
itískum vopnaburði og að því leyti
haft áhrif á vígstöðu stjórnmála-
flokkanna.
Fjármálaráðherrann sem borið
hefur hita og þunga stjórnarsam-
starfsins hefur réttilega lýst liðnu
ári sem einhverju því erfiðasta í
sögunni. Pólitíska þverstæðan er sú
að engin ríkisstjórn hefur þurft að
hafa jafn lítið fyrir að verja gerðir
sínar.
Talsmenn hennar hafa ekki þurft
annað en að enduróma orð fjármála-
ráðherrans: Við erum að moka flór-
inn. Allt sem við gerum er í boði
stjórnarandstöðunnar og alveg sér-
staklega Sjálfstæðisflokksins. Satt
best að segja hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn fáu svarað þessari ein-
földu röksemdafærslu. Viðspyrna
flokksins veikt-
ist í þessu tilliti
eftir að eldur var
borinn að endur-
reisnarskýrslunni
á landsfundi.
Þessi einfalda
málsvörn ríkis-
stjórnarinnar
hefur náð eyrum
fólksins. Hér
verður ekki gerð
tilraun til að greina hvað í henni á
við gild rök að styðjast og hvað ekki.
Veruleikinn er sá að ríkisstjórn-
in komst upp með þessa röksemda-
færslu hvort heldur menn telja það
sanngjarnt eða ósanngjarnt.
Á þessum pólitísku undirstöðum
hefur ríkisstjórnin þegar tekið allar
stærstu grundvallarákvarðanir um
framtíð Íslands. Sumt hefur hún
tekið beint frá Sjálfstæðisflokknum
eins og samstarfið við Alþjóðagjald-
eyrissjóðinn. Annað hefur hún gert á
eigin forsendum eins og skattkerfis-
breytingarnar.
Nú þegar ríkisstjórnin hefur
tekið allar þessar stóru ákvarðanir,
að eigin sögn í boði forvera sinna,
tekur við nýr kafli. Sá kafli er í boði
ríkisstjórnarinnar sjálfrar. Á því
nýja ári sem í garð er gengið þarf
ríkisstjórnin að sækja og verja mál-
stað sinn á eigin ábyrgð.
Þetta er ný vígstaða. Það á hins
vegar eftir að koma á daginn hvort
hún kemur til með að veikja ríkis-
stjórnina eða styrkja. Það ræðst
nokkuð af því hvort stjórnarandstöð-
unni tekst að sýna fram á að annar
eða aðrir raunhæfir kostir geti verið
í boði.
Með nýju ári mun reyna meir á
rökstuðning fyrir skýrri og raun-
hæfri framtíðarsýn. Sú áskorun
stendur bæði á ríkisstjórnina og
stjórnarandstöðuna.
Nýtt ár í nýju boði
Fjármálaráðherrann lofar ekki gulli og grænum skóg-um. Hann boðar hins vegar að á síðari hluta ársins verði
komin betri tíð, jafnvel blóm í haga.
Er það raunhæft mat? Að einhverju
leyti hlýtur svar við slíkri spurningu
að byggjast á huglægri afstöðu.
Verðbólga mun ganga niður ef að
líkum lætur. Vextir munu að sama
skapi fara lækkandi. Þrotabankarnir
þrír hafa fengið nýja efnahagsreikn-
inga. Fjármálaráðherra er kátur
með þetta og ástæðulaust fyrir aðra
að sýna vanþakklæti.
Af hinu segir minna að vextir
verða að óbreyttu hærri hér en í
samkeppnislöndunum um fyrirsjá-
anlega framtíð. Engar líkur eru á að
verðbólga lækki svo á næstu árum að
jafna megi henni við það sem gerist í
grannríkjunum. Þrátt fyrir yfirlýst
markið um afnám gjaldeyrishaft-
anna bendir ekkert til að á komandi
árum skapist þær aðstæður að það
markmið verði að veruleika.
Hvað sem þessu líður fullyrðir
fjármálaráðherra að samkeppnis-
staða útflutningsgreina sé með besta
móti. Í hverju er sá samkeppnis-
styrkur fólginn? Svarið er einfalt:
Hann næst með því að gleyma skuld-
unum og nota gengisskráningu krón-
unnar til að halda lífskjörum fólks-
ins i landinu langt fyrir neðan það
sem gengur og gerist í samkeppnis-
löndunum.
Þjóðin þarf að gera upp við sig
hvort það eru þau blóm í haga sem
framtíðarsýnin um betri tíð bein-
ist að. Aðrar leiðir eru færar, ef um
þær væri pólitísk samstaða. Meðan
svo er ekki gildir framtíðarsýn fjár-
málaráðherrans um samkeppnis-
stöðu á forsendum lágra launa.
Láglaunastefnan
Framtíðarsýn fjármálaráð-herrans um að reisa sam-keppnisstöðuna á lágum launum má gera nokkuð
bjartari með skynsamlegri skatta-
stefnu. Hjá hinu verður þó ekki
komist, hvernig svo sem skattastefn-
unni verður hagað, að með óbreytt-
um gjaldmiðli verður Ísland lág-
launaland í samanburði við norrænu
velferðarríkin.
Laun sjómanna eru tengd erlend-
um gjaldeyri þó að þau séu greidd
út í íslenskum krónum. Það er mak-
legt. Spurningin er: Hvers vegna
mega hinir níutíu og sjö hundraðs-
hlutar vinnuaflsins í landinu ekki fá
laun í samkeppnishæfri mynt?
Þegar gengi krónunnar hækkaði
sem mest var það ekki vegna skiln-
ingsleysis stjórnenda peningamála á
hagsmunum útflutningsgreinanna.
Þeir réðu einfaldlega ekki ferðinni
þó að fullveldisráðin yfir krónunni
væru í orði kveðnu í þeirra höndum.
Í litlu opnu hagkerfi eru það erlend-
ir vogunarsjóðir sem fara að mestu
með það vald á borði veruleikans.
Fjármálaráðherrann mun ekki
halda þessum fullveldisyfirráðum
nema í lokuðu peningakerfi. Þann
kost hefur hann valið fyrir Ísland.
Það gerir hann í skjóli samstarfs-
flokksins og án andófs þingflokka
stjórnarandstöðunnar sem enn hafa
ekki talið tímabært að móta framtíð-
arstefnu á þessu lykilsviði íslenskr-
ar hagstjórnar. Þannig sýnast pólit-
ísk undirtök VG vera að styrkjast.
Upptaka evru er ekki trygg-
ing fyrir bættum hag. Hún opnar
hins vegar möguleika á að bæta
samkeppnisstöðu landsins með
öðrum hætti en lágum launum til
frambúðar. Nýtt ár kallar á dýpri
umræðu um þessi efni því kostur
fjármálaráðherrans er ekki sérlega
fýsilegur.
VG styrkir undirtökin
V
eraldarvanur móðurbróðir minn neitar að nota orðið
kreppa um það ástand sem ríkir í landinu. „Þetta eru
karakterskerpandi tímar,“ segir hann. Það er vel að
orði komist. Mótlæti greinir á miskunnarlausan máta
á milli þeirra sem halda haus, axla ábyrgð og vinna sig
út úr vandanum, og svo hinna sem missa móðinn og vilja kenna
öllum öðrum en sjálfum sér um ófarir sínar.
Undanfarin misseri höfum við séð með óvenju skýrum hætti
útkomu fjölmargra áberandi einstaklinga úr athafna- og stjórn-
málalífinu á þessu karakterprófi.
Fallið hefur verið sérstaklega hátt fyrir þá sem fóru með
himinskautum viðskiptalífsins. Mannorð þeirra sumra er sigið
vel niður fyrir sjávarmál. Sama henti orðspor Íslands. Það beið
hnekki.
Á slíkum stundum er hverjum og einum hollt að hugleiða að það
er ekkert athugavert við að mistakast. Hinn raunverulegi ósigur
felst í því að standa ekki á fætur aftur.
Ekki fer á milli mála að mikill meirihluti þjóðarinnar hefur
kosið að setja undir sig hausinn og halda áfram veginn. Lífleg jóla-
verslun og flugeldasalan um áramót bera ekki merki uppgjafar.
Þvert á móti.
Það er mikið styrkleikamerki að almennt hefur ekki lukkast
að tala niður kjarkinn hjá fólki. Hafa þó margir gefið sig fram í
þeim erindagjörðum, bæði í netheimum og niður við Austurvöll,
en einmitt þar, á þinginu, hefur karakterskerpingin verið hvað
áköfust.
Steingrímur J. Sigfússon stendur þar uppi sem hinn afgerandi
leiðtogi á sama tíma og aðrir forystumenn flokka hafa látið mis-
mikið undan síga. Sumir reyndar svo djúpt að ljóst er að þeir verða
ekki langlífir á sínum stólum.
Sá djöfull sem Steingrímur mátti draga frá fyrsta degi sínum í
fjármálaráðuneytinu, var loks kveðinn niður á Alþingi næstsíðasta
dag ársins, þegar ríkisábyrgðin á Icesave var samþykkt. Púkinn
var færður í poka til Bessastaða og nú bíða landsmenn þess hvort
húsráðandi ætli að sleppa honum lausum á nýjan leik.
Yfir fimmtíu þúsund manns hafa sett nöfn sín á undirskrift-
arlista Indefence-hópsins þar sem er skorað á forsetann að
synja Icesave-lögunum um staðfestingu og vísa þeim þar með til
þjóðaratkvæðagreiðslu.
Um hvað á að kjósa er hins vegar ekki með öllu skýrt. For-
ystumenn Indefence hafa sjálfir lýst því yfir að þeir viðurkenni
ábyrgð Íslands á Icesave-skuldbindingunum, en vilja bakka aftur
til fyrri laga Alþingis og þeirra fyrirvara sem þar eru, í stað nýju
laganna.
Ekki þarf á hinn bóginn að efast um að ástæðan fyrir nöfnum
stórs hluta þeirra sem eru á lista Indefence, er andstaðan við að
ríkið taki á sig skuldir einkafyrirtækis. Þeir virðast ekki átta sig
á því að þann beiska bikar hefur ríkið þegar tæmt að stærstum
hluta þegar það ábyrgðist allar innstæður með neyðarlögunum
haustið 2008 og dældi auk þess milljörðum á milljarða ofan í
peningamarkaðssjóði bankanna.
Karakterskerpandi tímar:
Um hvað á að
kjósa?
JÓN KALDAL SKRIFAR