Fréttablaðið - 10.02.2010, Blaðsíða 16

16 10. febrúar 2010 MIÐVIKUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
MENNING: Páll Baldvin Baldvinsson fulltrúi ritstjóra pbb@frettabladid.is HELGAREFNI: Anna Margrét Björnsson amb@frettabladid.is og Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Jón Kaldal jk@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu
formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
Auglýsingasími
Allt sem þú þarft…
Ý
msir málaflokkar hafa yfir sér neikvæðan blæ og eru
jafnréttismálin þar á meðal. Sjálft orðið „jafnrétti“ mun
fá marga lesendur þessa leiðara til að fletta strax yfir á
næstu opnu enda jafnréttismál „hundleiðinleg og ekki
þeirra vandamál“ – en í því felst einmitt stór vandi.
Illu heilli hafa jafnréttismálin verið gerð að kvennamálum og
það sem verra er að kynjunum hefur oftast verið stillt upp hvort
á móti öðru – að til þess að konur njóti jafnréttis verði karlar að
glata einhverju af sínum rétti. Þau hafa verið sett í þann farveg
að kynin séu að takast á um takmarkaða auðlind þar sem barátt-
an snýst um að gefa ekki eftir því þá ertu að tapa. En ef hægt er
að færa umræðuna á hærra plan, eins og Nóbelskáldið sagði eitt
sinn, og horfa á jafnréttismálin á þann hátt að þau gagnist báðum
kynjum – að þau „stækki kökuna“ – þá verður það kannski til þess
að jafnréttismál verða mál allra.
Í dag þykir okkur oft broslegt að rifja upp helstu áfanga í jafn-
réttisbaráttunni eins sjálfsagðir og þeir þykja. Hins vegar þurfti
að berjast fyrir hverjum og einum þeirra og kostaði oft miklar
fórnir. Eftir 20-30 ár munu þau jafnréttismál sem barist er fyrir
í dag þykja jafn brosleg og eins sjálfsögð og þau munu þykja
þá. Það er einfaldlega skylda hverrar kynslóðar að þoka málum
áfram, að taka við keflinu frá fyrri kynslóðum og leggja sitt af
mörkum fyrir komandi kynslóðir.
Þau mál sem helst standa út af borðinu í dag eru launajafnrétti
og að hlutfall kvenna í stjórnmálum og forystusveit atvinnulífsins
verði aukið. Að dætrum okkar verði greidd sömu laun og sonum
okkar og að þær eigi jafnan rétt á frama í stjórnmálum og við
stjórnun fyrirtækja. Um þessi mál ætti að vera hægt að ná breiðri
samstöðu enda vandfundinn sá einstaklingur sem getur horfst í
augu við þau er erfa skulu landið og sagt annað en að þetta sé
sanngjörn krafa. Á þetta hefur viðskiptalífið komið auga og í
dag stendur það fyrir ráðstefnu þar sem kynntur verður sam-
starfssamningur helstu hagsmunasamtaka viðskiptalífsins, sem
hefur það að markmiði að fjölga konum í forystusveit íslensks
viðskiptalífs þannig að hvor hlutur kyns verði ekki undir 40%
fyrir árslok 2013. Er þessi samningur gerður með stuðningi allra
stjórnmálaflokka sem eiga sæti á Alþingi.
Þessi áfangi náðist þegar konur og karlar báru gæfu til að snúa
bökum saman en stilla sér ekki upp sem andstæðum pólum. Frú
Vigdís Finnbogadóttir sagði í ræðu eitt sinn er jafnréttismálin
voru til umræðu að „aðeins með vináttu vinnum við karlana á
okkar band og gerum um leið jafnréttismál að máli þjóðarinn-
ar allrar“. Í dag eigum við konur í íslensku viðskiptalífi marga
bandamenn – marga vini úr röðum karlkyns forystumanna sem
telja rétt að fjölga konum við stjórnun fyrirtækja enda allar rann-
sóknir sem sýna að það sé skynsamlegt – að það muni stækka
kökuna okkur öllum til góðs.
Það er nefnilega gamaldags hugsunarháttur að halda að þetta
snúist um eitthvað annað!
Forystusveit viðskiptalífsins:
Vilja „frekjurnar“
bara ná völdum?
MARGRÉT KRISTMANNSDÓTTIR SKRIFAR
JÓN GUNNARSSON
UMRÆÐAN
Jón Gunnarsson skrifar um
björgunarstarf
Það hitti mig illa að heyra um skipverjann á Sturlaugi H.
Böðvarssyni sem veiktist alvar-
lega þegar skipið var statt um 70
sjómílur vestur af Reykjanesi. Í
fréttum kom fram að ekki hefði
verið tiltæk þyrluáhöfn til að manna fylgdarþyrlu
fyrir þá sem senda hefði mátt eftir skipverjanum.
Vinnureglur Landhelgisgæslunnar segja fyrir um
að ekki sé farið lengra út til hafs á einni þyrlu en
20 sjómílur til að tryggja öryggi þyrluáhafna. Þessi
regla er sett til þess að hægt sé að bregðast við til
bjargar áhafnarmeðlimum komi eitthvað upp á.
Við þær aðstæður sem uppi voru í þessu máli
eða sambærilegum hefði verið hægt að fara nokkr-
ar leiðir til að koma skipverjanum til hjálpar.
Þannig hefði mátt senda út björgunarskip með
lækni sem hefði verið komið að togaranum innan 3
klukkustunda, senda út björgunarskip til að fylgja
þyrlunni eftir auk þess að setja skip og báta á sigl-
ingaleiðinni í viðbragðsstöðu til að koma þyrlu-
áhöfninni til bjargar ef á hefði þurft að halda. Sjó-
veður og sjólag var eins og best verður á kosið.
Þegar kreppir að verðum við að gera það besta
sem hægt er við breyttar aðstæður. Þegar menn
veikjast, hvort sem er á landi eða sjó, eigum við að
bregðast við með öllum tiltækum ráðum. Ég get
ekki metið nauðsyn læknishjálpar í þessu tiltekna
tilfelli, en fram hefur komið í fréttum að brugðið
hefði getað til beggja vona. Ég vil koma því skil-
merkilega á framfæri að okkur eru ekki allar
bjargir bannaðar þótt að kreppi um stundarsakir
og okkur ber skylda til að hugsa upp ný vinnubrögð
við breyttar aðstæður. Ef manneskja hefði veikst
alvarlega uppi á jökli og þyrla ekki getað sótt hana
t.d. vegna slæms skyggnis, þá hefðu björgunar-
sveitir með lækna verið sendar á staðinn. Sjómenn
eiga kröfu á því að fá sömu viðbrögð og aðrir þegar
á bjátar og þeim aðferðum sem að framan var lýst
hefði hæglega mátt beita í þessu tilfelli ef læknir
hefði metið ástandið jafnalvarlegt og áhöfn skips-
ins.
Höfundur er alþingismaður og og formaður stjórn-
ar björgunarmiðstöðvarinnar í Skógarhlíð.
Ný vinnubrögð
Þegar Paul A. Volcker skrif-ar grein um banka eða end-
urskipulagningu á fjármála-
kerfinu leggur heimurinn við
hlustir. Volcker er fyrrverandi
formaður bankastjórnar Seðla-
banka Bandaríkjanna (Federal
Reserve) og núverandi formaður
ráðgjafarnefndar Obama forseta
um endurreisn hagkerfisins. Síð-
ustu daga hafa erlendir fjölmiðl-
ar skrifað mikið um hugmyndir
Volckers og sjálfur mætti hann
til Washington DC til að skýra
mál sitt ítarlega fyrir þingheimi.
Í stuttu máli leggur Volcker til
að bankar sinni fyrst og fremst
hefðbundnum þörfum viðskipta-
vina sinna en fjárfesti ekki í
vogunarsjóðum og fjárfestingar-
sjóðum fyrir óskráð fyrirtæki
(private equity funds).
Jafnframt vill hann takmarka
svigrúm banka til að stunda
spákaupmennsku fyrir eigin
reikning (proprietary trading).
Volcker telur að þessi starfsemi
henti ekki bönkum heldur eigi
heima í öðrum geirum fjármála-
markaðarins. Auk þess bendir
hann á að bankar sem eigi að
sinna almenningi og hafi til þess
öryggisnet frá hinu opinbera
eigi ekki að misnota þetta örygg-
isnet með áhættusamri starf-
semi sem er ótengd hefðbund-
inni bankastarfsemi.
Eftir sem áður segir Volcker
að þó svo banna eigi bönkum að
stunda ákveðna fjármálastarf-
semi þá sé ekki þar með sagt að
slík starfsemi eigi ekki fullan
rétt á sér. Til dæmis eru fjár-
festingarsjóðir fyrir óskráð
hlutafélög mikilvægir fyrir
nýsköpun og spákaupmennska
getur lagt grunn að mörkuðum
sem gera fyrirtækjum kleift að
verjast áhættu. Einkaaðilar geta
því stundað þessa starfsemi án
þess að njóta öryggisnets frá
hinu opinbera.
Volcker leggur til að Banda-
ríkin vinni með öðrum þjóðum
að því að ná breiðri sátt um
veigamiklar formbreytingar á
fjármálamörkuðum. Hann telur
að alþjóðastofnanir og margar
ríkisstjórnir vilji vinna að sam-
hæfingu reglna og skilgrein-
ingu á starfsvettvangi viðskipta-
banka til að regluverkið veiti
bönkum svigrúm til að þjóna
viðskiptavinum en verndi skatt-
greiðendur gegn því að bera
ábyrgð á ótengdri áhættustarf-
semi.
Þegar endurreisn efnahags-
kerfis okkar stendur fyrir
dyrum væri við hæfi að taka
undir hugmyndir Volckers til að
endurbæta umgjörð fjármála-
markaðarins. Volcker hefur
víða sýn yfir fjármálamarkaði
heimsins og hefur leitt til lausn-
ar mörg flókin mál sem snerta
heimsbyggðina. Nægir að nefna
eyðingu verðbólgunnar í Banda-
ríkjunum á fyrri hluta níunda
áratugarins, lausn á ráðstöfun
svissneskra bankareikninga sem
stofnaðir voru af fórnarlömbum
helfararinnar, rannsókn á fram-
fylgni olíu-fyrir-peninga áætl-
unarinnar í Írak og álitshnekki
Alþjóðabankans. Meira að segja
þekkir hann vel til á Íslandi.
Daglega eru bankar á Íslandi
að leggja huglægt og pólitískt
mat á sölu eigna, velja og hafna,
og vaxandi fjöldi landsmanna
verður æ óánægðari. Vilhjálm-
ur Bjarnason lektor hefur bent
á veikleika íslenska fjármála-
markaðarins sem hefur ekki
lengur trúnað almennings. Við
það vil ég bæta skorti á minni-
hlutavernd í félögum, hættu á
innherjaviðskiptum og markaðs-
misnotkun. Almenningur treyst-
ir hvorki kerfinu, fólkinu sem
vann við það né endurskoðenda-
fyrirtækjunum, sennilega aldrei
framar. Spurningin er hvort
okkar fámenna þjóðfélag komist
nokkurn tíma yfir slíka þrösk-
ulda.
Volcker leggur til að Banda-
ríkin setji á stofn eins konar
staðfestingarstjórnvald (resol ut-
ion authority) sem gæti blandað
sér inn í viðskiptaferli. Kannski
þurfum við einmitt slíka valda-
stofnun í okkar litla þjóðfélagi.
Höfundur er formaður NASF,
verndarsjóðs villtra laxastofna og
stjórnarmaður í Almenningi ehf.
Bankar þjóni almenningi,
ekki spákaupmönnum
Daglega eru bankar á Íslandi
að leggja huglægt og pólitískt
mat á sölu eigna, velja og
hafna, og vaxandi fjöldi lands-
manna verður æ óánægðari.
Vill ekki lesa Moggann
Sumir voru ósáttir þegar Davíð
Oddsson var ráðinn ritstjóri Morg-
unblaðsins. Í þeim hópi var Sveinn
Andri Sveinsson hæstaréttarlög-
maður, sem sparaði ekki stóru orðin
og lýsti yfir að hann hefði sagt upp
áskriftinni vegna „dónaskapar
og skítamennsku“ úr penna
Agnesar Bragadóttur. Í
kjölfarið spunnust skrítin
orðaskipti í fjölmiðlum
milli lögmannsins og
útgefanda blaðsins
um hvort Sveinn
Andri væri yfir-
höfuð áskrifandi
að Mogganum,
en það er önnur
saga.
Vill vera í Mogganum
En þótt Sveinn Andri telji sig ekkert
hafa með Moggann að gera, telur
hann Moggann greinilega hafa nóg
með hann að gera. Í sunnudagsblaði
Morgunblaðsins var að minnsta kosti
dálkur þar sem Sveinn Andri lýsti
degi í lífi sínu. Við hliðina var
pistill eftir Agnesi Bragadóttur.
Þetta er aðdáunarverð tillits-
semi hjá lögfræðingnum: þótt
hann hafi engan áhuga á
að lesa Moggann, lætur
hann það ekki bitna
á öðrum lesendum
blaðsins með því að
svipta þá spennandi
lesefni. Sem dagur
í lífi Sveins Andra
óneitanlega er.
Ný samtök?
Uppi eru hugmyndir um að lög-
leiða fjárhættuspil og koma upp
spilavíti á Hótel Nordica. Hvata-
menn þessarar hugmyndar eru
tvíburarnir fótfráu Arnar og Bjarki
Gunnlaugssynir. Skiptar skoðanir
eru á málinu, en ljóst að þónokk-
uð margir eru hlynntir hugmynd-
um þeirra. Þeir gætu skipulagt
hagsmunahóp til að vinna
málinu brautargengi. En hvað
ætti sá hópur að heita?
Félag áhugamanna um
lögleiðingu fjárhættuspila
er frekar þurrt og leiðin-
legt, ekki jafn grípandi og
til dæmis Spilavítisenglar.
bergsteinn@frettabladid.is
ORRI VIGFÚSSON
Í DAG | Bankastarfsemi