Fréttablaðið - 11.09.2010, Qupperneq 24

24 11. september 2010 LAUGARDAGUR
FRAMHALD AF SÍÐU 22
Frjálshyggjustefnan hrundi en
heilbrigðiskerfið stóð það hrun af
sér; ólíkt bönkunum þar sem búið
var að klára dæmið og ljúka einka-
væðingunni. En mannabreyting-
ar verða alltaf samofnar stjórn-
málum og ráðuneytin eru full af
fagfólki sem leggur sig fram um
að aðstoða og vinna með nýjum
manni í brúnni.“
Þú talar um Sjúkratryggingar
Íslands í samhengi við einkavæð-
ingaráformin. Var það ástæðan
fyrir því að þú skiptir stjórninni
út?
„Ástæðan var tvíþætt. Tækni-
legs eðlis þar sem stjórnin var
ekki rétt skipuð samkvæmt lög-
unum. Hinu er ekki að leyna að
framúrkeyrsla Sjúkratrygginga er
ólíðandi. Mér fannst ríkja ákveðin
uppgjöf innan stjórnarinnar gagn-
vart því að halda sig innan ramma
fjárlaga. Það átti sinn þátt í þessu.
Stofnunin fór 1,8 milljarða fram
úr á síðasta ári og framúrkeyrsl-
an stefnir í 2,5 milljarða á þessu
ári. Þarna fannst mér þurfa breytt
viðhorf og nýtt fólk. Menn verða
að virða fjárlög og það er mikil-
vægt að þessi stóri útgjaldapóst-
ur, um 30 milljarðar króna, fari
ekki milljörðum fram úr fjárlög-
um ár eftir ár.“
Hvaða skoðun hefur þú á sam-
einingu heilbrigðisráðuneytisins
við ráðuneyti félags- og trygg-
ingarmála. Mín tilfinning er sú
að ráðuneytin hafi, hvort um
sig, verið ærinn starfi fyrir einn
mann.
„Eftir að hafa setið í stóli heil-
brigðisráðherra í ellefu mán-
uði, með þau miklu verkefni sem
þar eru, þá er ég ósköp fegin að
hafa ekki líka haft á mínu borði
málefni atvinnulausra, öryrkja
og lífeyrisþega, Íbúðalánasjóð
og vinnumarkaðinn svo fátt sé
talið.
Markmiðið með sameiningunni
er að samþætta það sem er tví-
verknaður og í það verður geng-
ið. Það er nefnilega nóg af slíku,
ekki síst í þjónustu við aldraða
og fatlaða, en það er mín skoð-
un að það þurfi að skera utan af
þessu nýja ráðuneyti. Maður spyr
sig til dæmis hvað Landspítalinn
og Íbúðalánasjóður eiga sam-
eiginlegt og hvort útreikning-
ur tryggingabóta á ekki meira
sameiginlegt með skattinum og
fjármálaumsýslu í ríkiskerfinu
en stefnumörkun heilbrigðis- og
félagsþjónustu.“
En eru ekki ráðuneytin alveg
niðurnegld og lítið hægt að hnika
hlutum til?
„Jú, stjórnarráðið okkar er
ekki nægilega sveigjanlegt.
Mér hefði fundist rétt að breyta
lögum þannig að forsætisráð-
herra eða ríkisstjórn geti skipt
með sér verkum eftir því sem er
talið nauðsynlegt hverju sinni.
Þetta tíðkast í löndunum í kring-
um okkur. Danir settu á fót loft-
lagsráðuneyti þegar þeim fannst
nauðsynlegt að einbeita sér að
því máli. Í Noregi er ráðuneyti
um málefni barna. Með þessu er
hægt að bregðast við kalli tímans
og þörfum samfélagsins á auð-
veldan og skilvirkan hátt. Síðan
má stíga skrefið til baka þegar
átakinu lýkur. Þetta vil ég sjá og
er, ásamt nokkrum þingmönn-
um, að hugleiða að flytja frum-
varp í vetur þessa efnis. Þó ekki
væri til annars en að fá þetta inn
í umræðuna.“
Landspítalinn er sérstakt fyr-
irbæri í íslensku heilbrigðiskerfi.
Er hægt að skera meira niður
þar? 6,6 milljarðar hafa verið
skornir af rekstrinum þar á þrem-
ur árum þegar allar stærðir eru
reiknaðar. Fimm prósenta nið-
urskurðarkrafa þýðir tveir millj-
arðar til viðbótar og að þjónusta,
sem við teljum sjálfsagða, verður
þá aflögð. Ert þú þeirrar skoðun-
ar að mögulegt sé að ganga mikið
lengra í niðurskurði til Landspít-
alans?
„Ég hef kallað þetta afrek. Að
snúa áralöngum hallarekstri við
og koma honum á núllið er ekk-
ert annað en afrek, sérstaklega
í því ljósi að biðlistar hafa ekki
lengst eða aðgengið orðið verra.
Stjórnendur og starfsfólk Land-
spítalans eiga þakkir skildar. Það
hefur tekist að verja störfin og
þjónustu við sjúklinga án þess að
velta kostnaðinum yfir á atvinnu-
leysistryggingasjóð, sveitarfélög-
in eða sjúklinga. Það hefur vissu-
lega fækkað fólki, en fyrst og
fremst með starfsmannaveltu. Og
launin hafa lækkað eins og ann-
ars staðar í samfélaginu. Hins
vegar tel ég að það verði ekki
hægt að skera jafn mikið niður
áfram á Landspítalanum.“
Hver verður niðurskurðarkraf-
an á spítalann á næstu fjárlög-
um?
„Það þarf að skera niður í heil-
brigðisþjónustunni allri á næsta
ári um 4,7 milljarða. Til að ná
því þarf að mínu mati skipu-
lagsbreytingar, meðal annars
að hætta uppbyggingu á litlum
landspítölum vítt og breitt um
landið. Við verðum að styrkja
stóru sjúkrahúsin, á Akureyri
og Landspítalann. Á móti verð-
ur að auka nærþjónustuna á eins
konar heilsugæslusjúkrahúsum
og styrkja sjúkraflutninga. Þetta
er sú hugsun sem lagt er upp með
í fjárlagatillögum fyrir næsta
ár. Þetta getur orðið erfitt sums
staðar. En það liggur fyrir að það
er ekki hægt að skera niður um
4,7 milljarða án þess að draga úr
eða loka ákveðinni þjónustu um
tíma. Það er ekki hægt að beita
ostaskeranum áfram.“
Getur þú skýrt þetta örlítið
nánar?
„Nú verður fjárlagafrumvarp-
ið kynnt 1. október og það gerir
nýr ráðherra. En ég get sagt að
landfræðilegar aðstæður krefj-
ast þess á vissum stöðum að þar
sé skurðstofa og sjúkrahús. En
víða er þó hægt, að minnsta kosti
tímabundið, að draga saman segl-
in og treysta á stóru sjúkrahús-
in.“
Nú er lyfjakostnaðurinn mjög
hár á Íslandi.
„Já, lyfjakostnaðurinn er stórt
hlutfall af þeim 100 milljörðum
sem fara í heilbrigðisþjónust-
una og hann þarf að lækka með
öllum ráðum. Ég held að við verð-
um að nýta okkur betur þá sér-
stöðu sem við höfum sem lítill
markaður og þá möguleika sem
evrópska regluverkið býður upp á
til að flytja hér inn lyf til dæmis
á sama hátt og Malta og Kýpur
gera. Það eru margar leiðir til
að lækka lyfjakostnaðinn og eitt
sem ég setti af stað var athugun
á því að endurreisa Lyfjaverslun
Íslands. Og það er einnig verið
að athuga hvort Landspítalinn
geti sjálfur boðið út lyfjakaup
sín og jafnvel tekið þátt í norsk-
um útboðum en þar býður sérstök
stofnun út öll lyfjakaup norskra
sjúkrahúsa. Það myndi spara
töluverða fjármuni.“
Lyfjastofnun Evrópu hefur hvatt
til þess að ríki komi sér upp inn-
kaupastofnun af þessu tagi til að
tryggja samkeppni og aðgengi
að ódýrum og góðum lyfjum. Það
er glórulaust að ekki sé hægt að
kaupa þaulreynd og ódýr lyf hér á
landi, ég nefni magnyl og íbúfen,
af því að menn græða ekki nægi-
lega mikið á að flytja þau inn,
en koma svo með mun dýrari lyf
inn á markaðinn sem ríkið þarf
að greiða fyrir. Það er ekki verið
að tala hér um einokunarverslun.
Með stofnun Lyfjaverslunar og
útboðum Landspítalans fengi lyfja-
verslunin í landinu samkeppni. Er
það ekki bara heilbrigt?“
Þar var um mikið réttlætismál að ræða sem menn trúðu
ekki, til dæmis í fjármálaráðuneytinu, að væri í þeim farvegi
sem raunin var. Mönnum kom ekki til hugar að fólk þyrfti
sjálft að borga allan þennan kostnað, jafnvel milljónir króna.