Fréttablaðið - 12.11.2010, Blaðsíða 20

20 12. nóvember 2010 FÖSTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Níu manneskjur eru ákærðar fyrir brot á 100. grein hegningarlaga,
fyrir að hafa ráðist „á Alþingi, svo að því
eða sjálfræði þess [væri] hætta búin“.
Af fréttaflutningi, lögregluskýrslum og
málatilbúnaði saksóknara er ljóst að sak-
borningar beittu enga ofbeldi; þeir gengu
inn í þinghúsið, og einn hrópaði af þing-
pöllum.
Þessi „atlaga“ að Alþingi er ekki eins-
dæmi; svipaðir atburðir hafa orðið á síð-
ustu áratugum. Aldrei áður hafa slík
mótmæli leitt til ákæru, hvað þá svona
alvarlegrar. Lágmarksrefsing fyrir brot á
100. greininni er árs fangelsi, en hámark
ævilangt. Umrædd grein á við mjög alvar-
leg brot, nefnilega valdaránstilraun-
ir, og ljóst er að sakfelling hefði afdrifa-
ríkar afleiðingar fyrir líf sakborninga,
þótt fjarstæðukennt sé að þeir hafi ógnað
„sjálfræði“ Alþingis.
Níumenningarnir eru ákærðir fyrir
að rjúfa „friðhelgi Alþingis og starfsfrið
auk þess sem öryggi Alþingis var hætta
búin“. Þetta mætti afgreiða sem ýkjur, ef
ekki væri annað og meira í húfi, nefnilega
frelsið til mótmæla. Sú hugmynd að rík-
isvaldið megi „verja“ sig með svo heiftar-
legum hætti gegn hættulausum mótmæl-
um vekur óhug. Þótt litlar líkur virðist á
sakfellingu á grundvelli 100. greinarinnar
þá er ákæran ógnun við tjáningarfrelsið,
því hún neyðir friðsama mótmælendur til
að verja sig gegn ríkisvaldi sem fer offari,
og það er ólíðandi í réttarríki að fólk sé
ákært á fölskum forsendum eins og hér er
gert.
Forseti Alþingis, Ásta R. Jóhannesdótt-
ir, er æðsti yfirmaður skrifstofu Alþingis,
sem fór fram á að kært yrði fyrir brot á
100. greininni, en lögreglan, sem rannsak-
aði málið, hafnaði því. Samt ákvað settur
saksóknari, Lára V. Júlíusdóttir, að ákæra
fyrir brot á þeirri grein, og hún ber því
einnig ábyrgð á þessum pólitísku ofsókn-
um.
Þau ofsafengnu viðbrögð gegn hættu-
lausum mótmælendum sem felast í
umræddri ákæru verður að stöðva.
Alþingi ætti að þvo af sér smánina með
því að setja Ástu af. Lára ætti að draga
ákæruna til baka. Að öðrum kosti ætti
dómsmálaráðherra að frelsa Láru úr
ógöngunum með því að fella niður sak-
sóknina með vísan í 29. grein stjórnar-
skrárinnar. Eingöngu þannig er hægt að
koma í veg fyrir að þetta verði ævarandi
smánarblettur á íslensku réttarfari.
Pólitísk málaferli
Mál níu-
menninganna
Einar
Steingrímsson
stærðfræðingur
Aðalfundur Samtaka fiskframleiðenda og útflytjenda – SFÚ
Haldinn á Grand Hótel, laugardaginn 13. nóvember, kl 16-18.
Dagskrá fundarins:
Setning fundarins. Elín Björg Ragnarsdóttir, framkvæmdastjóri
SFÚ.
Ávarp. Jón Bjarnason, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra.
Erindi. Jóhann Sigurjónsson, forstjóri, Hafrannsóknarstofnun.
Erindi. Finnbogi Vikar.
Erindi. Þórólfur Matthíasson, prófessor í hagfræði við Háskóla
Íslands.
Erindi. Bjarni Áskelsson, Reiknistofu Fiskmarkaða.
Fundarstjóri:
Almar Guðmundsson, framkvæmdastjóri Félags atvinnurekenda.
Á eftir hverju erindi verða stuttar fyrirspurnir og umræður.
Fundurinn er öllum opinn.
Opinn fundur um
sjávarútvegsmál.
Kvörtunin hennar Helgu
Innan tíðar mun Árni Páll Árnason,
efnahags- og viðskiptaráðherra, velja
sér nýjan ráðuneytisstjóra. Meðal
umsækjenda sem hljóta að koma vel
til álita er Helga Jónsdóttir,
fyrrverandi borgarritari og
bæjarstjóri í Fjarðabyggð.
Af því tilefni er rétt að rifja
upp að Helga hefur áður
sótt um ráðuneytis-
stjórastöðu. Árið 2004
sóttist hún eftir því
að fá að stýra félags-
málaráðuneyti
Árna Magnússon-
ar. Hún laut þá
í lægra haldi fyrir
Ragnhildi Arnljótsdóttur, sem nú
stýrir forsætisráðuneytinu. Helga var
ósátt við niðurstöðuna og kvartaði til
umboðsmanns Alþingis.
Gallaður rökstuðningur
Umboðsmaður óskaði eftir
skýringum frá ráðherranum,
sem lét góðan og gegnan
lögfræðing vinna fyrir sig rök-
stuðning fyrir ráðningu
Ragnhildar. Í stuttu
máli taldi umboðs-
maður rökstuðn-
inginn ekki halda
vatni – ekki hefði
verið sýnt fram á
með fullnægjandi hætti
að rétt hefði verið að velja Ragnhildi
fram yfir Helgu. Höfundur hins gall-
aða rökstuðnings hefur vonandi lært
eitthvað af ferlinu. Hann heitir Árni
Páll Árnason.
Rosalega erfitt
Mikill meirihluti forstöðumanna
ríkisstofnana telur of erfitt að reka
opinbera starfsmenn, sam-
kvæmt nýrri könnun. Það
má vera. En hvað ætli for-
stöðumönnum ríkisstofn-
ana finnist um það hversu
erfitt er að reka forstöðu-
menn ríkisstofnana? Það
er eiginlega ómögulegt.
stigur@frettabladid.is
S
kýrsla sérfræðingahóps ríkisstjórnarinnar, sem reiknaði
út kostnað og gagnsemi ýmissa leiða til að koma til móts
við fólk í skuldavanda, er góður grunnur fyrir ákvarð-
anir í málinu. Meira liggur nú fyrir en áður, jafnt um
umfang alvarlegs skuldavanda og um kostnað við að
mæta honum.
Hópurinn telur að um 10.700 heimili af tæplega 100.000 séu í
greiðsluvanda. Það eru tæplega 15% þeirra heimila, sem skulda fé
vegna fasteignakaupa. Yfir 80%
af þeim, sem eiga í erfiðleikum
með að greiða af lánum sínum,
keyptu fasteign á bóluárunum,
2004-2008.
Þetta segir okkur að vanda-
málið er tiltölulega afmarkað.
Þegar af þeirri ástæðu ætti að
vera hægt að útiloka hugmynd-
ir Framsóknarflokksins, Hreyfingarinnar, Hagsmunasamtaka
heimilanna og fleiri sem vilja almenna niðurfellingu skulda.
Starfshópurinn miðar raunar ekki við 20% flata skuldaniður-
fellingu, eins og upphaflega var rætt um, heldur reiknar út áhrif
af 15,5% niðurfellingu. Niðurstaðan er að sú aðgerð gæti kostað
um 185 milljarða, en myndi eingöngu fækka heimilum í vanda
um fimmtung. Það er engin furða að talsmenn hugmyndarinnar
séu súrir, nú þegar svo rækilega hefur verið sýnt fram á galla
hennar.
Allar aðrar leiðir sem fela í sér niðurfærslu skulda á breiðum
grundvelli eru einnig afar dýrar, en nýtast takmörkuðum hópi.
Sértæk skuldaaðlögun og hækkun vaxtabóta eru hins vegar þær
leiðir, sem eru hlutfallslega hagkvæmastar.
Jóhanna Sigurðardóttir forsætisráðherra hefur eðlilega úti-
lokað flata niðurfærslu skulda eftir að niðurstöður starfshópsins
lágu fyrir. Raunar er lítt skiljanlegt af hverju ríkisstjórnin var
yfirleitt til í að skoða þá leið á ný, eftir að hún hafði fyrir löngu
verið slegin út af borðinu. Forsætisráðherra talaði hins vegar
óvarlega í fjölmiðlum í gær um möguleika á lækkun vaxta. Hún
ætti að vita vel, að sambærileg vaxtakjör og í nágrannalöndunum
munu ekki nást hér á landi nema skipt verði um gjaldmiðil, sem
er ekki í augsýn næstu árin.
Það er ekkert vit í því að fara leiðir við skuldaaðlögun sem
kosta fjármálakerfið gífurlegar fjárhæðir. Orðagjálfrið um
að bankarnir hafi verið búnir að gera ráð fyrir afskriftum er
innan tómt. Eins og fram kemur í Fréttablaðinu í dag er svigrúm
bankanna nú þegar nánast upp urið. Verði farin leið skuldaniður-
fellingar, mun það bitna á skattgreiðendum og eigendum lífeyr-
issjóðanna, almenningi í landinu.
Ríkisstjórnin þarf að fara hagkvæmustu leiðirnar, sem kosta
minnsta peninga og hjálpa sem flestum. Hún verður að horfast í
augu við að sumum verður ekki bjargað frá því að missa húsnæði
sitt og mæta verður þeim með öðrum úrræðum í húsnæðismál-
um. Síðast en ekki sízt þarf ríkisstjórnin nú að taka ákvarðanir
fljótt og þær verða að vera endanlegar ákvarðanir. Stjórnvöld
hafa alltof lengi gefið fólki falskar vonir og fyrir vikið tafið fyrir
því að það geti farið að vinna sig út úr vandanum á raunhæfum
forsendum.
Nú liggur fyrir hverjar eru hagkvæmustu
leiðirnar til að fást við skuldavanda heimila.
Ákvarðanir fljótt
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN