19. júní - 19.06.1955, Page 57

S V A F A ÞÓRLEIFSDÓTTIR:
KVEN RÉTTIN DAKONA
Hundrað ára minning
Árið 1855, liinn 23. dag aprílmánaðar, fæddist
að Rauf (nú Eyvík) á Tjörnesi norður meybam, er
í skírninni hlaut nafnið Oddný. Foreldrar hennar
voru Jóhannes Oddsson og María Árnadóttir, bú-
andi hjón að Rauf. Munu þau bæði hafa verið
ættuð úr Þingeyjarsýslu.
Ung að árum missti Oddný föður sinn og varð
þá brátt hlutskipti hennar liið sama og f jölmargra
annarra munaðarlausra ungmenna á þessum ár-
um, að vinna fyrir sér hjá vandalausum svo sem
kraftar leyfðu. Dvaldi hún næstu árin að Bakka á
Tjörnesi. Eigi löngu síðar fluttist rnóðir hennar,
ein systir og fleiri náin skyldmenni til Ameríku.
Fermd var Oddný í Húsavíkurkirkju vorið
1869. Skýra kirkjubækur svo frá, að hún sé ,,prýði-
lega kunnandi og velskiljandi, vel læs og siðsöm.“
Frá Bakka fluttist Oddný í vist að Ærlækjarseli
í Öxarfirði, þá enn innan við tvítugt. Dvaldi hún
svo þar og á næsta bæ, að Skógum, unz hún hóf
búskap vorið 1878 að Kelduneskoti í Kelduhverfi,
]rá gift Sigfúsi Einarssyni, ættuðum úr Þistilfirði.
Eftir eins árs búskap að Kelduneskoti fluttu þau
hjónin að Ærlæk í Öxarfirði, en þar dvaldi Oddný
alla ævi upp frá því.
Sigfús Einarsson dó snemma árs 1898. Stóð Odd-
ný þá ein uppi með fjögur börn, öll innan við ferm-
ingu nema ein stúlka.
Ekki hafði Oddnýgert víðreist um sveitina eftir
að hún lióf búskap að Ærlæk, enda ekki margir
utan heimilis, er höfðu náin kynni af henni fram
til þess er hún varð ekkja. Þó vissu allir, er að Ær-
læk höfðu komið, að luisfreyjan var veitul mjög og
alúðleg við alla, er að garði bar, hvort sem um var
að ræða háa eða lága, auðuga eða snauða, og á orði
var höfð greiðasemi hennar. Sagði einn af betri
bændum sveitarinnar, greindarmaður hinn mesti,
að svo liti út „sem hún Oddný á Ærlæk gæti æfin-
lega allra bón gert.“ Var þetta mælt, eftir að hún
19. JÚNÍ
Oddný
Jóhannesdóttir
var orðin ekkja og efnahagur hennar eigi sem bezt-
ur. Margir töldu Oddnýju ekki vera mikla búkonu
og töldu það helzt til, að hún ,,lægi allt af í bók-
um,“ eins og kallað var. Mun orðrómur þessi eigi
hafa haft við önnur rök að styðjast en þau, að Odd-
ný las miklu meira en almennt gerðist, eigi aðeins
íslenzkar bækur, heldur og bækur á dönsku. Hefur
hún sennilega numið dönsku alveg á eigin spýtur
af lestri bóka, því að ekki er kunnugt, að hún nvti
þar leiðsagnar annarra við.
Eigi brá Oddný búi við andlát manns síns. lield-
ur bjó hún búi sínu að Ærlæk í nærfellt 40 ár eftir
það. Tók hún umsjón búsins í sínar hendur að
manni sínum látnum og bjó áfram með börnum
sínum og hélt kaupafólk eða vinnuhjú, svo sem
ástæður leyfðu og bráð nauðsyn krafði. Þótti brátt
sýnt, að hún væri meiri búsýslukona en margir
ætluðu, enda varð henni vel til með ýmis konar
fyrirgreiðslu, sem vonlegt var, svo vel sem hún þá
og jafnan fyrr og síðar reyndist þeim, er hennar
leituðu.
Annað þótti þó enn rneiri nýlunda um háttemi
43