Sameiningin - 01.03.1945, Side 35

49
að ógreinanlegu takmarki. Sögulegur kristindómur var sá
grundvöllur er hann vildi byggja á. Eg heyrði hann eitt sinn
í samtali víkja að þeirri hugmynd er komið hafði fram, að
allir flokkar ættu að standa saman í þéttskipaðri fylkingu til
varnar gegn sameiginlegum óvinum. Honum var þá ráð-
gáta fyrir hverju væri þá barist og fyrir hverju bæri að
verjast. Hann trúði því að veruleg samheldni hvíldi á því
að ná föstum tökum á þeim hugsjónum og málefnum er
menn skipuðu sér um. Á það má benda að þetta leiddi bæði
til ákveðinnar samheldni og til ákveðinnar mótspyrnu. En
hann trúði því að þannig yrði komist út úr þokunni, sem
var honum ætíð óheilla vætti. — Um söguna má auðvitað
deila, en þeirri staðreynd verður ekki hrundið að þrátt fyrir
smæð íslenzka þjóðarbrotsins í Ameríku hefir það varðveitt
sjálfsmeðvitund og mál í fyllra mæli en jafnvel mörg stærri
þjóðarbrot er hingað hafa komið. T. d. er nú meiri íslenzka
notuð í íslenzkum kirkjum hér en hlutfallslega á sér stað um
önnur útlend mál hjá öðrum seinni tíma innflytjendum al-
staðar þar sem eg þekki til. — Að línur voru dregnar hér all-
ákveðið leiddi líka til þess að kirkjudeildirnar íslenzku
vestan hafs hafa hver um sig orðið nátengdari hérlendu
kirkjulífi fremur en að standa út af fyrir sig. Hver deildin
fyrir sig er sannfærð um að þannig sé framtíðin betur trygð.
Það er satt að raunalegar deilur hafa átt sér stað einnig á
sviði hinna andlegu mála. Þær hefi eg enga tilhneigingu
til að fegra eða réttlæta að öllu leyti. En við það má athuga
að leiðin til heppilegs samkomulags liggur ekki í því að
vera sannfæringarlaus eða á öllum áttum andlega, heldur
í því að fara þannig með ákveðna skoðun og hjartfólgna að
fram komi réttsýni gagnvart öðrum og forðast sé að láta
skoðanamun leiða til persónulegrar illkvitni.
Eftir að Sameiningin fór úr höndum séra Jóns, hafa
margir af okkar hæfustu mönnum að henni staðið. Yerkið
við blaðið hefir verið aukaverk fyrir þeim í viðbót við
margfaldar annir eins og það var fyrir séra Jóni. Þrátt
fyrir þetta þolir Sameiningin vel samanburð við mörg
kirkjuleg rit er betur hafa staðið að vígi. Hún hefir verið
málgagn kirkjufélagsins og í henni verið þrædd saga þess
og þeirra málefna er það hefir haft á dagskrá. Þar hafa
leiðtogar komið fram á ritvöllinn til sóknar og varnar því
málefni er kirkjufélagið ber fyrir brjósti. Að þetta hefir ekki
ætíð tekist jafn vel, liggur í hlutarins eðli. En sanngjarnt