Fréttablaðið - 10.03.2011, Blaðsíða 18

18 10. mars 2011 FIMMTUDAGUR
FRÁ DEGI TIL DAGS
greinar@frettabladid.is
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík SÍMI: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRAR: Arndís Þorgeirsdóttir arndis@frettabladid.is, Kristján Hjálmarsson, kristjan@frettabladid.is Trausti Hafliðason trausti@frettabladid.is og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál) hdm@frettabladid.is
HELGAREFNI: Sigríður Björg Tómasdóttir sigridur@frettabladid.is MENNING: Bergsteinn Sigurðsson bergsteinn@frettabladid.is ALLT OG SÉRBLÖÐ: Roald Eyvindsson roald@frettabladid.is og Sólveig Gísladóttir solveig@frettabladid.is
ÍÞRÓTTIR: Henry Birgir Gunnarsson henry@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Kolbrún Ingibergsdóttir kolbrun@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg S. Pálmadóttir FORSTJÓRI OG ÚTGÁFUSTJÓRI: Ari Edwald
RITSTJÓRI: Ólafur Þ. Stephensen olafur@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir steinunn@frettabladid.is
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að
fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í
gagnabönkum án endurgjalds. Issn 1670-3871
HALLDÓR
Verðtryggingu var komið á árið 1979 til að verðtryggja sparifé landsmanna. Þannig
áttu 10.000 krónur lagðar í sparnað 1980 að
vera ígildi 10.000 króna árið 2011,
plús ávöxtun. Áður hafði sparn-
aður brunnið upp í verðbólgu og
því tókst ekki að byggja upp öfl-
ugt lífeyriskerfi. Verðtryggingin
átti þannig að tryggja að spariféð
héldi verðgildi sínu. Sparnaðurinn
er m.a. ávaxtaður í húsnæðiskerf-
inu og til að tryggja hann gegn
rýrnun eru húsnæðislánin okkar
verðtryggð. Þar verður ókostur
verðtryggingar öllum ljós. Hann
birtist okkur í 30% hækkun allra
innlendra húsnæðislána við hrun
krónunnar 2008 og nýlegri sex
milljarða hækkun húsnæðislána
vegna hækkunar á olíu. Þannig hækka lánin
vegna þess að verja þarf sparnaðinn. Þannig
verður verðtryggingin herkostnaðurinn í
litlu berskjölduðu hagkerfi með eigin mynt.
Ef við viljum breyta þessu kerfi verður
að loka hagkerfinu eða breyta myntinni.
Öðruvísi verður ekki komist hjá sveiflun-
um. Lokað hagkerfi þýðir upptöku á hafta-
kerfi fortíðar, úrsögn úr EES og þar með
t.d. afnám tollfríðinda fyrir fiskafurðir. Þá
er hægt að breyta um mynt – og það yrði
gert með einhliða upptöku eða samstarfi um
evru. Einhliða upptaka er slæmur kostur
því þá þyrfti að nota forða ríkis-
ins af dollurum og evrum til að
kaupa krónur af Íslendingum og
koma svo verðlausu krónuseðlun-
um fyrir kattarnef. Það væri mikil
sóun á fjármunum, þegar hægt
væri að framkvæma umskiptin
mun ódýrar ef farið yrði í sam-
starf á vettvangi evrunnar.
Sumir þingmenn telja að með
töfralausnum sé hægt að koma
í veg fyrir verðbólgu og afnema
verðtryggingu. Hagstjórnarum-
bætur eru nauðsynlegar og að
þeim er verið að vinna en íslenskir
stjórnmálamenn geta hins vegar
ekki varið skuldir heimilanna gegn sveifl-
um á verði olíu nema með upptöku annarar
myntar. Verðbólga og verðtrygging verða
alltaf fylgifiskur krónunnar nema við viljum
hverfa til haftastefnu fortíðar eða eiga á
hættu að sparnaður hverfi. Upptaka annarr-
ar myntar er því eina raunhæfa leiðin til að
losna undan verðtryggingu og afleiðingum
hennar, eins og t.d. tengslum olíuverðs við
skuldir íslenskra heimila.
Að losna við verðtryggingu
Verð-
trygging
Magnús Orri
Schram
alþingismaður
Samfylkingarinnar
Ef við viljum
breyta þessu
kerfi verður
að loka hag-
kerfinu eða
breyta mynt-
inni.
í Perlunni 9.-13. mars
Veitingahúsið Perlan · Sími: 562 0200 · Fax: 562 0207
Netfang: perlan@perlan.is · Vefur: www.perlan.is
CajunCreolCAJUN
Skilaðu þessu bara
Það kom Jóhönnu Sigurðardóttur for-
sætisráðherra í opna skjöldu að hún og
hinir handhafar forsetavalds skiptu á
milli sín gömlu óskertu forsetalaunun-
um þegar forsetinn er í útlöndum. Hún
hélt að til skiptanna væri hlutfall af 1,5
milljónum en ekki 1,8 eins og raunin
er. Þetta fyrirkomulag er „2007“ sagði
hún og vildi að sporslan til hand-
hafanna yrði afnumin. Það gekk
ekki eftir og hefur Jóhanna líklega
fengið á þriðju milljón aukreitis
í forsætisráðherratíð sinni. Þeim
peningum ætti hún auðvitað að skila
í ríkissjóð og þingforsetarnir úr
Samfylkingunni Ásta Ragnheiður
og Guðbjartur sömuleiðis.
Afar brýnt
Frumvarp sem heimilar efnahags- og
viðskiptaráðherra að afla upplýsinga
um og gera úttekt á fjárhagsstöðu
heimila og fyrirtækja er til meðferðar
á Alþingi. Í greinargerð segir að í kjöl-
far fjármálakreppunnar sem reið yfir
2008 hafi fjárhagsstaða heimila
og fyrirtækja versnað
mikið. Afar brýnt sé að
stjórnvöld hafi völ
á sem nýtilegustum
upplýsingum svo
ákvarðanir um aðgerðir
verði teknar með
upplýstum
hætti.
En hvað?
Frumvarpið var fyrst lagt fram í mars
2010 en dagaði uppi í þinginu. Nú,
ári síðar, er málið enn sagt afar brýnt.
Samt höfum við heyrt að ekki verði
gengið lengra í aðgerðum vegna
skulda- og greiðsluvanda heimilanna.
Er sú yfirlýsing marklaus eða er
frekari aðgerða að vænta? Og
má draga þá ályktun að þær
aðgerðir sem ákveðnar hafa
verið hafi ekki byggt á góðum
upplýsingum? Er þetta frum-
varp kannski óþarft?
bjorn@frettabladid.isE
ftir bankahrun er afstaða almennings til bankanna önnur
og neikvæðari en til flestra annarra fyrirtækja. Það er
ástæða þess að fréttir af launum bankastjóra Arion
banka og Íslandsbanka hafa vakið jafnhörð viðbrögð og
raun ber vitni. Í báðum fyrirtækjum hafa laun banka-
stjóra verið hækkuð talsvert og nema á þriðju milljón króna á
mánuði, auk þess sem bankastjóri Arion fékk tíu milljóna króna
eingreiðslu fyrir að færa sig úr forstjórastóli í öðru fyrirtæki.
Viðbrögðin hér á landi eru
ekki einsdæmi. Almenningur
í ýmsum löndum hefur reynt
afleiðingar bankahrunsins á
eigin skinni. Skattgreiðendur
hafa þurft að greiða svimandi
háar fjárhæðir til að halda
bönkum á floti. Í Bretlandi
hefur verið harðlega gagnrýnt
að undanförnu að stjórnendur banka, sem skattgreiðendur komu
til bjargar, fái nú háar bónusgreiðslur. Færð hafa verið rök fyrir
því að bónuskerfi bankanna fyrir hrun hafi stuðlað að því að menn
hafi tekið of mikla áhættu, sem var einn þeirra þátta sem leiddi
til bankahrunsins.
Bæði þar og hér hefðu eigendur og forsvarsmenn bankanna átt
að átta sig á þeirri viðkvæmu stöðu sem þeir voru í og halda aftur
af launahækkunum bankastjóranna. Það á ekki sízt við þegar
almennum launþegum á vinnumarkaði, þar á meðal í bönkunum,
er sagt í kjaraviðræðum að litlir möguleikar séu á verulegum
launahækkunum.
Hins vegar er það rangt, sem haldið er fram að „ofurlaunin“ í
bönkunum séu komin aftur. Laun bankastjóranna eru langt frá
þeim ofurkjörum upp á hundruð milljóna eða milljarða sem tíðk-
uðust hjá æðstu mönnum bankanna fyrir hrun. Og þegar litið er í
tekjublöðin frá því í fyrra sést að tugir forstjóra og framkvæmda-
stjóra í stærstu fyrirtækjum landsins eru með svipuð laun eða
hærri en bankastjórarnir. Til lengri tíma litið verða bankarnir að
vera samkeppnishæfir í launum við önnur stór fyrirtæki í landinu.
Hin misráðna stefna ríkisstjórnarinnar, að halda eigi öllum
launum stjórnenda hjá hinu opinbera – og helzt öllum launum
í landinu – innan við milljónina, hefur skekkt alla umræðu um
launamál. Hæft fólk mun ekki fást í störf forstjóra stórra ríkis-
stofnana, lækna, dómara, saksóknara eða önnur slík ef það getur
gengið að hærri launum í einkageiranum hér á landi eða erlendis.
Þannig er bankastjóri Landsbankans nærri örugglega á of lágum
launum, enda ekki hálfdrættingur á við kollega sína í einkabönk-
unum.
Ráðherrar og stjórnarþingmenn virðast sjá það ráð helzt til
að reka menn til baka með óvinsæla launahækkun í bönkunum
að hóta 70-80% skattlagningu á öll laun umfram milljón eða tólf
hundruð þúsund. Þetta er snargalin tillaga, sem myndi koma hart
niður á til dæmis læknum, sjómönnum, lögmönnum og athafna-
fólki. Ofurskattar af þessu tagi myndu sópa mörgu af hæfasta
fólkinu út úr landinu – og sennilega ýmsum af arðbærustu fyrir-
tækjunum líka. Geggjaður málflutningur af þessu tagi gerir held-
ur ekkert til að lappa upp á orðspor íslenzks efnahagslífs út á við.
Bankarnir hefðu átt að fara hægar í launa-
hækkanir en viðbrögð pólitíkusa eru galin:
Ekki ofurskatta
Ólafur Þ.
Stephensen
olafur@frettabladid.is
SKOÐUN