Fréttablaðið - 10.03.2011, Blaðsíða 22

22 10. mars 2011 FIMMTUDAGUR
Aðgát skal höfð í nærveru sálar,“ sagði einn íbúa Hrafnistu við
mig á dögunum. Orðin féllu í kjöl-
far ómaklegra fullyrðinga for-
manns Sjúkraliðafélags Íslands
í viðtali við Fréttablaðið 1. mars.
Þar sparaði formaðurinn ekki
stóru orðin um starfsemi öldrunar-
heimila á Íslandi. Í viðtalinu setur
leiðtogi sjúkraliða fram fullyrð-
ingar sem eru ýmist ónákvæmar,
ómaklegar, órökstuddar eða með
öllu rangar. Ekki er það ætlun mín
að fara í rökræður við formann
sjúkraliða á síðum fjölmiðla enda
hef ég boðið honum til fundar þar
sem hann getur lagt fram rök-
studdar ábendingar, telji hann eitt-
hvað geta farið betur í starfsemi
Hrafnistuheimilanna. Ég tel samt
nauðsynlegt að leiðrétta nokkrar
rangfærslur sem koma fram í við-
talinu en önnur ummæli formanns-
ins dæma sig sjálf.
„Slakar sýklavarnir eru á hjúkr-
unarheimilum á Íslandi“ segir
formaðurinn og bætir síðar við:
„Bráðsmitandi Noro-veira er orðin
krónískt vandamál á öldrunarstofn-
unum en er nú líka komin út í þjóð-
félagið því ekki hefur verið passað
upp á grunnreglur hreinlætis.“
Á Hrafnistuheimilunum starf-
ar verkefnastjóri í sýkingavörn-
um samkvæmt afar nákvæmum
starfsreglum meðal annars þegar
grunur er um sýkingahættu.
Okkar markvissu vinnuferlum
hefur verið hrósað af fulltrúum
Landlæknisembættisins. Noro-
veiran er að sönnu bráðsmitandi,
en að hún sé krónískt vandamál
á öldrunarheimilum er ekki rétt.
Hrafnista í Reykjavík er stærsta
öldrunarheimili landsins. Þaðan
eru árlega send á annað hundrað
sýni til greiningar, meðal annars
til að greina Noro-veiruna. Árið
2006 greindust fjögur Noro-sýni
jákvæð, engin 2007, 2008 og 2009,
en fjögur jákvæð 2010. Ég hef rætt
við fulltrúa annarra hjúkrunar-
heimila og þar kannast fólk ekki
heldur við að Noro-sýkingar séu
krónískt vandamál. Þessi fullyrð-
ing formannsins á því ekki við rök
að styðjast.
Orðrétt segir formaðurinn: „Á
Hrafnistu í Hafnarfirði eru tveir
starfsmenn og hlaupastelpur á
vakt á vistunardeild um helgar til
að hlaupa á milli þriggja hæða og
sinna 140 manns, þar af 70 í hjúkr-
unarrýmum.“
Flestir heimilismenn á þeirri
deild sem formaðurinn víkur að
búa í dvalarrýmum, sem þarfn-
ast færra starfsfólks en almenn-
ar hjúkrunardeildir. Á umræddri
deild eru að jafnaði átta starfs-
menn á vakt um helgar, þar á meðal
hjúkrunarfræðingur, sjúkraliðar
og félagsliðar. Í húsinu er einnig
vaktmaður auk starfsfólks á öðrum
deildum. Starfsheitið „hlaupa-
stelpa“ er ekki til á Hrafnistuheim-
ilunum og mörg ár eru síðan hætt
var að tiltaka kyn fólks í starfs-
heitum enda starfa bæði karlar og
konur við umönnunarstörf. Orðalag
formanns Sjúkraliðafélagsins lýsir
hins vegar lítilsvirðingu í garð
ákveðinna starfstétta, en á Hrafn-
istuheimilunum starfa um 780
manns í rúmlega 30 starfsgreinum.
„Þannig eru vaktir mannaðar að
mestu ófaglærðu starfsfólki á fín-
ustu hjúkrunarheimilum landsins,
ótalandi á íslensku og með engar
forsendur fyrir hreinlæti til að
sinna sjúku fólki en ber sýkla á
milli með löngum nöglum, skart-
gripum og hári langt niður fyrir
augu...“
Þessi fullyrðing er formanni
sjúkraliða ekki til sóma. Reglur
um notkun skartgripa er að finna
á öllum heilbrigðisstofnunum og
leiðbeiningar þess efnis frá Land-
læknisembættinu. Á nýju hjúkr-
unarheimili Hrafnistu í Kópavogi
starfa alls tæplega áttatíu manns
og er meira en helmingur þeirra
sérstaklega fagmenntaður á sínu
sviði. Flestir hinna hafa farið á fag-
námskeið stéttarfélaga sinna auk
þeirrar þjálfunar sem allir starfs-
menn Hrafnistu hljóta. Ég full-
yrði að allir starfsmenn sem sinna
umönnun á Hrafnistu í Kópavogi
tala mjög fína íslensku, bæði þeir
20 sjúkraliðar sem þar starfa sem
og aðrir faglærðir sem ófaglærðir.
Enda er það skilyrði á Hrafnistu að
þeir sem sinna umönnunarstörfum
tali og skilji tungumálið.
Það væri óskandi að formaður
Sjúkraliðafélags Íslands gæfi sér
tíma til að kynna sér starfsemi
öldrunarheimila betur en raun ber
vitni áður en slíkar ásakanir eru
settar fram.
Á Hrafnistuheimilunum starfar verkefna-
stjóri í sýkingavörnum samkvæmt afar
nákvæmum starfsreglum meðal annars
þegar grunur er um sýkingahættu.
Það eru í það minnsta tvær hlið-ar á þessu flókna máli og það
reyndi ég á eigin skinni þegar
ég sat sjálfur í samninganefnd
Íslands. Þegar ég hef verið beðinn
um að útskýra samninginn sjálfan –
og það sem tekur við ef það verður
enginn samningur – þá hef ég talið
mér skylt að gera það. Ég hef gert
það á eins hlutlægan hátt og ég get.
Mér hefur fundist fólk vera þakk-
látt fyrir það; fólk vill ekki síður
upplýsingar og útskýringar um það
hvernig þetta kom allt saman til og
hvers vegna spjótin hafa yfir höfuð
beinst að Íslandi.
Á kynningu málsins hefur
enginn sérstakur aðili í samfé-
laginu forræði. Þingið hefur lokið
umfjöllun og stjórnvöld hafa sam-
kvæmt lögum um þjóðaratkvæða-
greiðslu mjög takmörkuðu hlut-
verki að gegna. Það má því búast
við að kynningin fari að verulegu
leyti fram í fjölmiðlum: umræðu-
þáttum, fréttum og ritstjórnarefni.
Icesave-málið er mjög mikil-
vægt fyrir framtíð lands og þjóð-
ar og þeir sem fjalla um það á
vettvangi fjölmiðla verða að axla
ábyrgð. Það felst í þeirri ábyrgð
að láta ekki umræðuna snúast um
eitthvað allt annað en Icesave-
málið sjálft, t.d. hvort mönnum
er illa eða vel við Steingrím eða
Jóhönnu, hver afstaða manna er
til ESB, útrásarvíkinga, Davíðs
Oddssonar o.s.frv. Við höfum það
heldur ekki fyrir börnunum okkar
að uppnefna fólk sem hefur aðrar
skoðanir en maður sjálfur, reynum
ekki að gera það fólk tortryggilegt
vegna óskyldra mála og gera því
upp annarlegar hvatir.
Þetta hélt maður að væru allt
sjálfsagðir hlutir. Síðustu daga
hefur hins vegar nafnlaust rit-
stjórnarefni í Morgunblaðinu
verið þannig að það er full ástæða
til að hafa áhyggjur af því hvern-
ig okkur muni takast að komast
í gegnum þetta. Harðdræg skrif
og föst skot á aðra fjölmiðla, sem
jafnvel gera ekki annað en flytja
fréttir af nýjum staðreyndum eða
viðhorfum í málinu, eru ekki bein-
línis uppörvandi og koma kannski
úr hörðustu átt. Einkunnagjöf
þar um „vikapilta“, „gungur“,
„álfa“, „áróðursnefndir“ o.þ.h. er
stundum fyndin, en hjálpar í raun
engum við að mynda sér alvarlega
skoðun á forsendum sem snúast
um þjóðarhag. Þessi framsetning
espar líka aðra upp til alls konar
öfga í umræðunni sem nóg fram-
boð var af fyrir.
Ég leyfi mér að hvetja til þess og
vona að allir taki Icesave-málinu
sem alvarlegu verkefni og að þeir
sem taka þátt í umræðunni leggi
til hliðar persónulegar væringar.
Tilefnið er vissulega gremjulegt
en við skulum ekki láta ákvörðun
um sáttina slíta í sundur friðinn –
ekki nú frekar en forðum.
Æsingalaust Icesave?
Icesave
Jóhannes Karl
Sveinsson
hæstaréttarlögmaður
Djúp lægð er í vissum atvinnu-greinum á Íslandi. Aðrar
greinar eru í blóma en ná ein-
faldlega ekki að vaxa eins hratt
og þær vilja. Ástæðan er sú að
ekki finnst nægt starfsfólk við
hæfi á Íslandi. Þó eru um 14 þús-
und manns án atvinnu, með til-
heyrandi samfélagstjóni. Við
þetta sára ójafnvægi má ekki
búa. Markvisst átak þarf til langs
tíma til að rétta af hallann, í sam-
starfi atvinnulífs, menntakerfis
og stjórnvalda. Tækifæri er til að
nýta betur fjármagn, mannauð og
skólahúsnæði, öllum til heilla.
Um leið er brýn þörf á sam-
drætti í útgjöldum hins opinbera.
Þegar hefur verið gengið allt-
of langt í skattheimtu og frekari
skuldasöfnun er ekki valkostur.
En þörfin fyrir ráðdeild er ekki
bara kvöð, heldur líka tækifæri.
Breytingar má nýta til að láta
af gömlum ósiðum, endurskoða
aðferðir og bæta meðhöndlun
skattfjár.
Skerpa þarf vinnubrögð á flest-
um sviðum, s.s. í ríkisfjármálum,
menntamálum, vinnumarkaðs-
málum og peningamálum. Svo-
kallað klasasamstarf fyrirtækja,
stofnana og menntakerfis er kjör-
in leið til að þróa nýjar lausnir og
vinnubrögð hjá hinu opinbera.
Sé rétt að verki staðið sparar
það fé til langs tíma, án þess að
koma niður á þjónustu. Beina þarf
opinberu þróunarfé sem mest
úr opinberum stofnanafarvegi
í samkeppnisfyrirkomulag eins
og Tækniþróunarsjóður rekur.
Í slíku þróunarsamstarfi fyrir-
tækja og hins opinbera geta jafn-
framt orðið til hugverk og nýjar
lausnir sem fyrirtækin geta nýtt
til útflutnings.
Það var meðal annars í þessu
ljósi sem Samtök iðnaðarins blésu
til átaks seint á síðasta ári sem
kallast Ár nýsköpunar. Markmiðið
er að kynna og efla nýsköpun sem
leið til endurreisnar í íslensku
atvinnulífi, með verðmætasköp-
un og aukinn útflutning að leið-
arljósi. Iðnþing 2011 er helgað
þessu átaki. Helsta viðfangsefnið
er að vinna á markvissan hátt að
bættum starfsskilyrðum og stuðn-
ingsumhverfi nýsköpunar í fyrir-
tækjum, og einskorðast ekki við
tæknivæddustu fyrirtækin, held-
ur ekki síður þroskaðar atvinnu-
greinar sem þurfa að halda sér
síungum. Leið okkar út úr krepp-
unni felst í því að skapa aukin
verðmæti, framleiða betri vörur
og þjónustu. Til þess þarf ekki síst
nýsköpun í hugarfarinu, en að láta
af þeirri kreppu hugans, sem hér
hefur ráðið of lengi.
Nýsköpun alls staðar
Iðnaður
Orri
Hauksson
frkv.stj. Samtaka
iðnaðarins
Nýlegar fregnir um rífleg laun bankastjóra Arionbanka hafa
valdið ólgu í samfélaginu, og
var þó ekki bætandi á það sem
fyrir var. Að baki þeirrar ólgu
eru ýmsar ástæður. Nú eru til
að mynda fjölmörg fyrirtæki og
þúsundir Íslendinga í gjörgæslu
vegna ofurskulda sem í mörgum
tilfellum stökkbreyttust í kjölfar
áhættuhegðunar fyrri eigenda
bankans. Þá er vert að benda á að
þrátt fyrir að bankinn sé nú að
mestu í eigu erlendra kröfuhafa
þá hefur ríkið enn þá aðkomu að
innri málefnum bankans í gegn-
um bankasýslu ríkisins. Enn
fremur skýtur það skökku við að
nýlega var einstaklingum sem
störfuðu við þennan sama banka
sagt upp, að sögn vegna hagræð-
ingar, en svo virðist sem að sú
hagræðing hafi farið í annað en
fólk átti von á.
„Það mun verða satt, er vér slít-
um í sundur lögin, að vér munum
slíta og friðinn“. Þorgeir Ljós-
vetningagoði mælti fyrir rúmlega
þúsund árum svo að ef Íslending-
ar hefðu tvenn lög og tvo siði, þá
yrði úti um friðinn í landinu. Með
þessari framgöngu slítur bankinn
í sundur friðinn, ekki síst vegna
þess að hún gefur í skyn að á
Íslandi búi tvær þjóðir, þeirra
sem eiga, en eiga þó ekki neitt,
og hinna sem þurfa að borga fyrir
þá. Almenningur er enn í sárum
eftir bankahrunið, og má ekki við
frekara salti í þau sár. Er til of
mikils mælst að menn haldi aftur
af sér í skömmtun ofurlauna á
þessum tímum?
Almenningur á heimtingu á
því að menn fari ekki fram úr
sér í þessum efnum. Þó að eðli-
legt sé að mikilli ábyrgð fylgi
hærri laun, er staðreyndin sú
að ofurlaunaþegar hafa sjaldn-
ast axlað eðlilega ábyrgð þegar
til kastanna hefur komið. Hafa
menn ekki lært það að ofurlaun
eru ekki ávísun á ábyrga fram-
göngu og eðlilega viðskiptahætti?
Þetta er í engu tilliti spurning um
öfund heldur réttsýni gagnvart
samfélagi þar sem margir eiga
svo sárlega um sárt að binda.
Ef okkur á að takast að byggja
upp traust í þessu landi að nýju,
verða allir þeir sem vettlingi geta
valdið að leggja sín lóð á vogar-
skálarnar. Ábyrg framganga,
hvort sem það er á vettvangi fyr-
irtækja, félagasamtaka eða í fjöl-
miðlum, skiptir höfuðmáli í þessu
sambandi. Nú verður hver og einn
að líta inn á við og spyrja: hvert
getur mitt framlag orðið til end-
urreisnar íslensks samfélags?
Ofurlaun bankastjóra og
endurheimt trausts
Siðferði
Stefán Einar
Stefánsson
stundakennari við
Háskólann í Reykjavík
Svokallað klasasamstarf fyrirtækja,
stofnana og menntakerfis er kjörin leið til
að þróa nýjar lausnir og vinnubrögð hjá
hinu opinbera
Ofurlaunaþegar hafa sjaldnast axlað
eðlilega ábyrgð þegar til kastanna hefur
komið.
Af sýklum og starfsfólki öldrunarheimila
Hjúkrunarheimili
Pétur
Magnússon
forstj. Hrafnistu
Í Fréttablaðinu 4. mars sl. lýsir Eygló Harðardóttir þingmað-
ur Óskalandinu, þar sem sterkir
stjórnmálamenn og konur stjórna
efnahagsmálum og peningamálum
Íslands af festu og öryggi. Í Óska-
landinu fella menn ekki gengi
krónunnar til að ná fram skamm-
tímalausn á efnahagsvanda þjóðar-
innar. Í Óskalandinu færa stjórn-
völd ekki fjárhæðir frá einum
þjóðfélagshópi til annars.
En því miður. Íslendingar búa
ekki í Óskalandinu. Veiklunda
pólitíkusar hafa verið iðnir við að
notfæra sér veikburða gjaldmiðil
til þess að að ná fram skammtíma-
markmiðum. Eru einhverjar líkur
á því að það muni breytast? Svari
hver fyrir sig.
Eygló hittir naglann á höfuðið
þegar hún segir að „með upptöku
evru sé ábyrg stjórnun efnahags-
mála jafnvel enn brýnni“. Þetta er
mergurinn málsins. Stór víðtæk-
ur gjaldmiðill sem nær til margra
landa neyðir stjórnvöld og hags-
munasamtök til traustra lang-
tímaaðgerða í efnahags- og pen-
ingamálum.
Og saga sænsku krónunnar er
ekki bara ein sólskinssaga. Nú
kvarta stór útflutningsfyrirtæki
yfir of sterkri krónu.
Svo er það stórpólitíska hlið-
in á þessu máli. Þar á ég við það
sem Íslendingar vilja helst ekki
ræða. Eistlendingar tóku nýlega
upp evru. Eistland er eitt af mörg-
um löndum í Evrópu þar sem fólk
man hörmungar stórstyrjalda. Á
Íslandi eru hvergi fjöldagrafir.
Íslendingar græddu stórfé í síð-
ustu heimsstyrjöld. Evrópusam-
bandið og sameiginlegur gjaldmið-
ill er líka tæki til að reyna að koma
í veg fyrir að saga Evrópu endur-
taki sig hvað varðar styrjaldir og
fjöldamorð.
Eygló og evran
Ísland og ESB
Ingimundur
Gíslason
augnlæknir, starfar í
Svíþjóð