Faxi - 01.01.1987, Blaðsíða 24

Vinur sjómannsins
Frásögn þessi af Guðrúnu Walton Eiríksdóttur birtist 1980
í kristilegu ársriti er nefnist, ,Vinur sjómannsins“ og er lítið
vikið frá þeirri frásögn hér.
Þess má að lokum geta að allmargt ættfólk Guðrúnar er vel
þekkt hér og í Reykjavík, t.d. var Stefán Sigurfínnsson, sem
lengi stjómaði rekstri Eggerts Jónssonar í Innri-Njarðvík,
hálfbróðir hennar. Stefán var giftur Jóhönnu Sigurðardóttur
og áttu þau mörg böm og bamaböm, búsett í Reykjavík,
Njarðvík, Keflavík og sjálfsagt víðar.
Albróðir Guðrúnar, Jón Eiríksson, lifír enn, er 82 ára, bú-
Danska sjómannatímaritið
,,Havnen“ gat þessarar merku
konu með vinsamlegri minning-
argrein og verður hér stuðst við þá
ftásögn, auk heimilda sem höf-
undur hefur aflað sér hjá bróður
hennar.
Það ber stundum við, þegar skip
koma til Hull, að einhver af áhöfn-
inni er tekinn og færður á lög-
reglustöðina. Áður en hann er lát-
inn laus, verður hann að mæta
fyrir rétti, þar sem „friðardóm-
ari“ dæmir hann í lága fjársekt.
Eftir að hafa greitt hana, getur
hann farið frjáls ferða sinna,
reynslunni ríkari.
Það hefur stundum komið fyrir,
að morgni dags, að sést hefur er-
lendur sjómaður koma fyrir dóm-
ara í Hull, og við hlið hans hefur
staðið fremur lágvaxin eldri kona,
sem þrátt fyrir grá hár og blá augu
geislaði af myndugleik, sem eftir-
tekt vakti, bæði hjá hinum sak-
boma manni og dómaranum.
Með ákveðinni og þróttmikilli
rödd talaði hún við hinn óham-
ingjusama maxm, svo allir skildu
— dómarinn líka — að hún gerði
hlutaðeigandi ljóst, hve alvarlegt
mál hans var. Málið sem hún tal-
aði var íslenska, því konan var frú
Guðrún Walton Eiríksdóttir. Hún
var fædd í Leiru í Gullbringu-
sýslu, 6. september 1900. Eftir að
hafa notið menntunar í Kaup-
mannahöfn, fór hún til Hull og
giftist þar 1924 enskum sjómanni,
Samúel Walton. Síðan bjó hún í
sama húsinu í Worthing Street,
þar til hún lést af heilablóðfalli 26.
júlí 1980.
Þótt Guðrún væri heimilisföst í
Englandi mestan hluta ævinnar,
varð hún þar ekki rótgróin, því
hún var hreykin af að vera íslend-
ingur. Það er ekki víst, að dómar-
innhefði talið þær afsakanir gild-
ar, sem sakborningurinn hafði
ffam að færa gegnum túlkinn, ef
hann hefði skilið íslensku, því að
það var nær undantekningarlaus
regla, að Guðrún stóð með lönd-
um sínum hverjir sem málavextir
voru, eða eins og hún sjálf komst
að orði: , .Sérhver maður ætti að
geta skilið, hvers vegna hann
braut rúðuna. Hann var hræddur.
Hann var hræddur um, að menn-
imir, sem voru að koma, myndu
ráðast á sig. Hvað átti hann að
gera? Hann gat ekki talað málið,
og á einhvem hátt varð hann að
vekja eftirtekt, svo kallað yrði á
lögreglu og honum kæmi hjálp.“
Sektin sem hann var dæmdur að
greiða, 15 pund, var í hennar aug-
um ekki réttlát hegning, heldur
neyðarúrræði. En þannig vom
Englendingar. Heimska fyrir ís-
lendinga. Það þreyttist hún aldrei
á að útskýra, ekki heldur í
þorskastríðinu. Þegar undirbúinn
var kirkjubasar, samkoma eða
annað, sem Guðrún Walton tók
þátt í, gat hún ávallt komið því að
hve afstaða Englendinga gagnvart
íslendingum væri óskiljanleg og
framkoma þeirra fávísleg í
þorskastríðinu. Hún var hreykin
af þjóðemi sínu og notaði hvert
tækifæri til að segja ffá því, að ís-
land væri ffemst Norðurlanda,
þar hefði best tekist að varðveita
hið upphaflega norræna mál og
væri það talað á íslandi enn í dag,
h'tið breytt. Óskaði einhver að
ræða við hana og þá sérstaklega
um ísland, varð hann ekki fyrir
vonbrigðum. Hún var ávallt til-
búin. En jafnframt því sem hún
var bundin íslandi af lífi og sál,
hafði hún mikinn áhuga fyrir því
að kynnast umheiminum.
Guðrún Walton var nokkur ár
húsmóðir í dönsku sjómanna-
kirkjunni í Hull. Það var þegar
Osvald Mouritzen var þar prestur
og þegar hann fór til Baltimore, til
þess að vera prestur við sjó-
mannakirkjuna þar, fór Guðrún
settur í Reykjavfk, giftur Ingibjörgu Gísladóttur og eiga þau
3 böm. Hann var kunnur loftskeytamaður og síðast eftirlits-
maður hjá Landssíma íslands, ágætur tæknimaður og smiður
góður. Sonur Jóns er Sigurður, eigandi fyrirtækisins Sónar
hf. í Keflavík. Kona Sigurðar er Þóra T. Ragnarsdóttir og eiga
þau 4 böm.
Guðbjörg, systir Guðrúnar, er einnig lifandi og búsett í
Reykjavík, gift Markúsi Isleifssyni, byggingameistara og eiga
þau 3 böm. Þá var Guðrún 'Ibrfadóttir, kona Guðjóns Jóns-
sonar, skipasmiðs á Framnesi, föðursystir Guðrúnar Walton.
Guðnín Walton.
með honum og var húsmóðir þar
í tvö ár. Hverfið sem sjómanna-
kirkjan var staðsett í, var ekki hið
öruggasta, árásir og innbrot næst-
um daglegur viðburður, en allt
þetta skaut frú Guðrúnu ekki
skelk í bringu. Hún eignaðist
marga góða vini í nágrenni kirkj-
unnar.
Þegar Guðrún var í Baltimore
notaði hún tækifærið og ferðaðist
með áætlunarbflum víða um
Ameríku.
Þegar hún var í Hull var hún
starfandi í Norrænu söfnuðunum
og sótti þar vel kirkjur og sam-
komur. Böm hennar vom skírð í
sjómannakirkjunni. Hugur Guð-
rúnar var skír allt til enda og þótt
hún væri stundum lasin, síðustu
árin, var hún tilbúin að gefa ná-
grönnum sínum góð ráð, á nótt
sem degi.
Síðasta embættisverk Kristjáns
Eldjáms sem forseta íslands var
að veita ffú Guðrúnu íslenzku
Fálkaorðuna, en því miður sá hún
hanan aldrei. Hún lést áður en
orðan komst í hendur hennar.
Séra Osvald Mouritzen kom frá
Kaupmannahöfn til Hull og jarð-
söng hana. Hann hafði lengi verið
prestur hennar og vinur.
Guðrún Jónína Lilja, eins og
hún hét fullu nafni, var dóttir
Eiríks Tbrfasonar, hreppstjóra í
Bakkakoti í Leiru og konu hans
Sigríðar Stefánsdóttur. Hún var
elst þeirra þriggja systkina, sem
upp komust og var látin heita eftir
þremur eldri systrum sínum sem
dóu ungar úr barnaveiki eða misl-
ingum.
Eins og fyrr er getið giftist Guð-
rún enskum sjómanni, Samúel
Walton, þau áttu tvo syni. Hétu
þeir Eiríkur og Reymond. Sá síð-
amefndi dó af hundsbiti á stríðs-
ámnum. Þoldi ekki sprautuna,
sem átti að lækna hann í sjúkra-
húsinu. Eiríkur rekur fyrirtæki í
Englandi, sem sér um teikningar
og skipulagningu mannvirkja og
hefur jafnframt eftirlit með fram-
kvæmdum bygginganna. Guðrún
missti mann sinn fyrir um það bil
20 ámm og var hann ásamt syni
þeirra jarðsettur í kirkjugarði í
Hull. En borgarstjómin þar lét
fyrir skömmu jafna út þann
kirkjugarð og gera hann að al-
menningsgarði, svo ekki má jarða
þar ffamar. Út af þessu spunnust
deilur og málaferli, sem ekki
verður frekar rætt hér. En rneðal
annars af þessum ástæðum var
aska Guðrúnar flutt hingað heim
og jarðsett í leiði foreldra hennar í
kirkjugarðinum að Útskálum í
Garði. Fór þar fram virðuleg
minningarathöfn að viðstöddum
nánustu ættingum, hinn 6. sept-
ember 1980, en þá hefði Guðrún
orðið áttræð.
Margir sjómenn og aðrir, sem
nutu aðstoðar hennar, munu nú
minnast hennar með þakklæti og
virðingu. S.G.
24 FAXI