Bankablaðið - 01.12.1971, Blaðsíða 43

bankastarfsmenn. En ég hef séð þá marga
að vinnu þegar ég hef átt erindi í banka
höfuðstaðarins. Þá hefur mér orðið sérstak-
lega starsýnt á hinar ungu og þokkaprúðu
bankafreyjur, þegar þær slá grönnum fingr-
um á tangenta þessara galdravéla og gera
það að því er virðist blindandi, líkt og slag-
hörpusnillingurinn, sem endaþeytist luktum
augum yfir hljómborðið og slær aldrei falska
nótu. En það sem skortir á kynni mín af
bankastarfsfólki hefur mér bætzt upp af
samskiptum mínum við bankastjóra. Þá
hef ég þekkt í 40 ár. Og nú verðið þið að
afsaka, þótt ræða mín í framhaldi af þessu
beri nokkurn blæ persónulegrar reynslu, nálg-
ist jafnvel eins konar endurminningar.
Eg var rétt áðan að segja, að persónuleg
kynni mín af bankastjórum tækju til fjög-
urra áratuga. Eg hlaut háskólamenntun mína
í Kaupmannahöfn, þessari turnfríðu borg við
Eyrarsund, þar sem greina má slóð íslenzkra
stúdenta um fjórar aldir og örlög margra
þeirra voru ráðin. Það er haft í frásögnum,
sérstaklega frá 19- öld, að margir íslenzkir
stúdentar hafi orðið að leysa úr hagfræði-
legum vandamálum síns rúmhelga lífs með
því að hafa nokkur skipti við fjármálastofn-
anir Kaupmannahafnar. A 19. öld veittist
íslenzkum Hafnarstúdentum ekki annar
kosmr en að leita á náðir okraranna. Þeir
voru svo umkomulausir, að þeir dirfðust
aldrei að ganga inn í hinar helgu skrifstofur
danskra bankastjóra heldur læddust þeir í
húmi rökkursins inn í bakhýsin, þar sem
okrararnir smnduðu sín skuggalegu fjármála-
viðskipti og keyptu af þeim víxla. Þessir
víxlar voru kallaðir Gyðingavíxlar, í höfuðið
á þeim kynþætti, sem um aldaraðir hafði
verið neyddur til að stunda þessi störf. Marg-
ir af frægustu Islendingum ættjarðar okkar
á 19. öld lenm í klónum á þessum víxlurum,
sem lifðu í útjöðrum hins borgaralega þjóð-
félags, fyrirlitnir og hataðir, þótt lífsstarf
þeirra væri í raun og veru ekki þeirra eigin
sök. Og þessa eru mörg manna dæmin. Grím-
ur Thomsen lendir kornungur stúdent í hönd-
um okraranna, og var hann þó vel útgerður
af ríkum föður. Fjölnismaðurinn Brynjólfur
Pémrsson, af efnuðu foreldri, glímdi við okr-
arana allt til loka stuttrar ævi. Konráð Gísla-
son, annar Fjölnismaðurinn til, háttsettur
embættismaður og prófessor í norrænum mál-
vísindum við Kaupmannahafnarháskóla,
greiddi ekki að fullu Gyðingavíxlana sína
fyrr en hann var sjömgur, og á þessum
skuldaskiladegi þegar allt var kvitt og klárt,
kom til hans ungur frændi hans, Indriði
Einarsson, fyrsti hagfræðingur Islands, og þá
sagði Konráð: I dag er ég glaður, því nú
hef ég borgað allar mínar skuldir. Og hann
skenkti stúdentinum skál og tróð inn á hann
hellingi af bankaseðlum, svo glaður var hann
að vera loks laus orðinn úr skuldakreppu
lífs síns, sjötugur maðurinn.
Þegar ég og mín stúdentakynslóð hófum
nám í Kaupmannahöfn höfðum við gamla
hefð að baki okkar í fjármálunum. En nú
var öldin önnur. Við gengum ekki á fund
okrara, júðskra eða kristinna, við gengum
beint inn til bankastjóranna. Raunar var að-
eins um einn bankastjóra að ræða. Neðarlega
á Strikinu í Kaupmannahöfn var víxlara-
firma, sem hét Bruun og Bostrup. Aldrei
kynntist ég þeim síðarnefnda, en því oftar
lá leið mín til hins fyrra. Við stúdentarnir
kölluðum hann aldrei annað en direktör
Bruun. Hann var kvæntur íslenzkri konu,
sem kynjuð var úr Jökuldal eystra. Og þess
varð direktör Bruun að gjalda. Einhvern veg-
inn fundum við stúdentarnir það á okkur, að
maður giftur íslenzkri konu hlyti að vera
viðkvæmari og veikari fyrir löndum húsfreyju
sinnar en aðrir bankastjórar í Danmerkur-
ríki. Þegar ég fór á fund direktörs Bruuns í
BANKABLAÐIÐ 41