Morgunblaðið - 04.12.2008, Blaðsíða 44

44 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. DESEMBER 2008
Þegar harðnar á dalnum
mun sjást hvert innihald-
ið er í samstöðunni sem
Evrópusambandið hvílir
á. Innan nokkurra mánaða gæti
Evrópa verið breyttur staður.
Kannski taka þeir af okkur ómakið
sem er því samfara að velkjast um
árum saman í einhverju sem kallað
er aðildarviðræður.
’AÐ SJÁ ekkiskóginn fyrirtrjánum. Jú, sjón-in beinist aðnokkrum trjám,það er sú rík-isstjórn og tengd-
ar stofnanir sem
nú eru ráðandi en
hvorki betri né
verri en aðrar slíkar sem hafa verið við
völd, enda þverskurður af okkur sjálf-
um í skóginum, spegill … spegill …
En sá skógur sem við sem þjóð er-
um villt í og það rjóður sem okkur er
ætlað, geymir óargadýr sem er síh-
ungrað og fær aldrei nóg, það hagar
sér eins og bifur sem nagar trén og
býr til stíflur í þökk lífeyrissjóða og
verkalýðsfélaga.
Neysluvísitalan sem lífeyrissjóðir
neita alfarið að aftengja er það dýr
sem allir þurfa að sjá og sameiginlega
fella og jarða (hvar er Árni? hann gæti
kannski aflífað dýrið). Þetta óargadýr
er sjúkt og ógnar venjulegu fólki á Ís-
landi í dag, étur upp eigur og er orðið
vant við jötuna sem vinnandi fólk er
skyldað til að fylla endalaust á vegna
tengingar neysluvísitölu við lán.
Við getum úthrópað þetta eða hitt
tréð og beint athygli að því hvort það
var Davíð eða Golíat sem keypti (b)ölið
en það er ekki til neins, rótin er
neysluvísitalan. Það er lífsnauðsynlegt
að greina skóginn og sjá að skemmda
tréð, óargadýrið, er neysluvísitala
tengd lánum okkar sem ógnar öllu
jafnvægi. Ekki verðbólga sem slík,
hún er í öllum löndum og er eðlilegur
hluti vaxta bæði á lánum og sparnaði.
Tenging neysluvísitölu við lán er
verðbólguvaldandi í eðli sínu. Tökum
fáránlegt dæmi af verslun sem selur
kjötfars eða hakk. Eitt kíló verður 1,2
kg. samkvæmt vitlausri vigt yfir eitt
ár og síðan 1,4 kg. yfir tvö ár og 1,7
kg. þriðja árið, síðan 2 kíló það fjórða.
Þú borgar fyrir þyngdaraukninguna
en færð aðeins 1 kíló í hendurnar, og
að lokum greiðir þú fyrir 10 kíló en
ert alltaf með sama kílóið fyrir aug-
um. Og ekki nóg með það, þessi til-
búnu 10 kíló hafa áhrif á lánin sem þú
skuldar. Neysluvísitalan breytir einu
kílói í 10 kíló á nokkrum árum, en þú
sérð aldrei nema þetta eina kíló. Líf-
eyrissjóðir og bankar hirða þessi 9
kíló sem vantar, en þú borgar fyrir
þau til þess eins að fá til baka nokkur
grömm á ári eftir 67 ára afmælið,
flottur endir það.
Er ekki sjálfsagt að jöfnuður sé á
milli manna, jafnræðisregla – það er
flott orð. Eigandi fjármagns hefur
miklu frekar efni á að tapa en sá sem
ekkert á.
Við sem skuldum erum alveg til í
að borga hlut í köku sem við getum
eignast sneið í. En þegar öll kakan
verður kominn í kornhlöður lífeyr-
issjóðanna hvað er þá til ráða, og
mylsnan ein er eftir í gróðurlausu og
lífvana rjóðri húseigenda. Það eru
ekki önnur lán í boði, fyrir utan geng-
istryggð lán þar sem vextir eru yfir
100% á umliðnu ári.
Jú annars, lán með 25% vöxtum
sem eru svona háir vegna verðbóta
sem verðbólga bjó til vegna tengingar
neysluvísitölu við lánið sem ég fékk
að láni.
Það er ófyrirgefanlegt hvernig líf-
eyrissjóðir haga sér með því að vinna
gegn vinnandi fólki sem þeir segjast
vera að vernda. Verkalýðsfélög eru
umboðsmenn lífeyrissjóða sem eru að
stela eigum okkar og ætla væntanlega
að leigja okkur þær síðan til baka á
hæfilegu leiguliðaverði. Lífeyrissjóðir
eru að eyðileggja búsetu margra
manna á Íslandi með því að neita að af-
tengja neysluvísitölu við lán.
Það er eitt peningatré í skóginum,
„neysluvísitölutréð“, sem teygir ræt-
ur sínar inn á allt of mörg heimili.
Laufkróna trésins, þar sem peningar
beinlínis vaxa í stað ávaxta, er í umsjá
verkalýðsfélaga og lífeyrissjóða og
blóðið sem þarf til vökvunar trésins
er mitt og þitt.
Hættum að blæða.
Hvar er exi Egils Skallagríms-
sonar? Hana vantar grátlega í hendur
þingmanna, það verður að fella þetta
tré.
Peningatré
Magnús Þór Sigmundsson,
tónlistarmaður.
MIG langar til að koma frá mér
hér eins örfáeinum orðum og ég
mögulega get. Þið eruð nefnilega
svo gjörsamlega úti að aka í móum
og mýri, að ég bara má til.
Á meðan pokaskjattapjakkurinn
hans Jóa Bón hefur ekki undan að
sverja af sér leynifélögin og lög-
brotin, strákastælana, flottræfils-
háttinn og billjónatilfærslurnar í
bréfberana, kross og kruss, viljið
þið, alfyrst af öllu, reka Davíð
Oddsson seðlabankastjóra. Mann,
sem aldrei hefur gert neitt verra af
sér en vera í því, þegar vinir hans,
heimsmeistararnir í brids, komu
heim frá útlöndum, með Bermúda-
skálina, klukkan 2:22, eftir mið-
nætti, og Bjarni Fel læðupokaði því
í mæk og tæki.
Sem forsætisráðherra tók hann
út inneign sína í Kaupþingsbanka,
400.000, til að mótmæla, eins
greinilega og persónulega og hann
gat við komið, ofurlaunastefnu
þessara jakkalakkarakkarapakks-
krakka, örfárra, sem nú eru farnir
með inneignirnar, meira og minna,
í einhverjar þvottabrettaeyjaálfur.
Allt í volli, sorrí Stína, úps og geng-
ur, vonandi, betur næst, Búlgaría
lengi lifi og eitthvað.
En! Davíð á að fara frá og Ingi-
mundur og hans hundur, barasta af
því bara og að taugahrúga af Ara-
götunni segir svo og langar til og þá
Össur báða.
Ég vil þá láta þess getið, að ef
Oddur og Guðni hafa verið sem feð-
ur, þó ekki nema, hálfdrættingar á
við Friðrik, föður Ingimundar, sem
er einhver vandaðasti og besti mað-
ur, sem ég hef kynnst, þá er allt í
allrabesta lagi við Kalkofnsveg.
Enn. Og þó Bjöggabónusarnir, jet-
set, þotu- og þyrluspaðaliðið og öll
þeirra poppafmæli og leppalúðag-
læpsemisvindl, virðist varla vera í
umræðunni lengur. Nema úti í Nor-
egi, uppi í Einari Má og þegar þeir
láta svo lítið að mæta í fréttirnar
sínar, hér á skerinu, til að láta þess
getið, með mínu og foragt, að þeir
muni kæra óviðurkvæmilegar
spurningar alþingismanna, stór-
auka bankaleynd og, líkast til, á
morgun, gera upp við Gerald. Í
Miami á Florida. Sjötíu prósent
ykkar vilja taka upp evru, strax í
gær, helst, eftir að hafa gengið í
ESB í fyrradag, skilst manni. Hef-
ur enginn sjöundi hver maður
gluggað í, þó ekki væri nema Nost-
radamusinn sinn? Eru þeir álfar til,
sem halda að Evrópa muni verða í
friði og til friðs um eilífðir eilífða,
úr því þeir Stalín og Hitler eru
hættir? Skiljið þið ekki að þessir
Brusselkommissarar, samansafn-
aðir og saumaðir, ætla að stjórna
sovéskum bandaríkjum, ef ekki
bandarísku sovéti? Á belgísku!
Ef ekki er kosið rétt, að þessara
manna mati, þá er bara kosið aftur.
Og aftur og aftur. Þar til hefst. Með
tilstyrk hundhlýðinna fjölmiðla og
þessarar hagfræðingahjarðar, sem
bókstaflega, snjóar á skjái og skefl-
ir úr röflrásum. Þeir minna mig,
allir sem einn, nákvæmlega, á
nörda- og svitalyktarbekkinn í MA,
forðum. Það varð að opna alla
glugga og halla hurðum í efna-
fræðistofunni. Þegar þeir voru
farnir í leikfimi. Þar sem þeir
bleyttu sig ekki frekar en Prestley.
Eruð þið blind og heyrnarlaus af
hræðslu? Menn sem hentu hundr-
uðum tonna af matvælum á hauga
og torg bæja og borga, bara til að
hækka verðið á afurðunum síðar,
þegar þannig stóð á í milliríkjaof-
framleiðsluvandanum, munu ekki
taka neinum vettlingatökum held-
ur, þegar þeir verða svangir sjálfir.
Hungur, og ég tala nú ekki um
þorsta, breytir siðmenningunni,
siðferðinu og, jafnvel, fyrst, trúar-
brögðunum ykkar, á 36 klukku-
stundum, að meðaltali, ef þið skyld-
uð vilja fatta það, fyrr en prestarnir
ykkar. Surtur fer sunnan líka. Síð-
ar. Og Sameinuðu Norðurþjóðirnar
munu skjóta. Jamm. Föst í Evrópu-
sambandinu segjum við bara ekki
eitt einasta orð, þegar hung-
ursneyðin á Spáni og í Portúgal
verður leyst, tímabundið, með
norðurferð, ryksuguskipum og
landgöngu í kjölfarið. Þá verður
enginn Eiríkur og alls ekki Krist-
ófersson ekki nokkur Guðmundur
Kærnested eða hetjur yfirleitt.
Bara bundnir bátar og hnípin þjóð.
Það er nú svo. Þið eruð aumingjar,
asnar og hálfvitar. Alveg svoleiðis
nákvæmlega eins og Spaugstofan
þýddi Davíð, núna síðast.
Ef þið raunverulega viljið breyt-
ingar dugir hvorki smáræði né
hörðutorfuhjal. Og ef þið breytið
ekki öllu núna í algert jafnræði
fyrst og fullkominn feminisma svo
þá verður ykkur breytt. Í slím.
Góðar stundir.
Örfá orð
Eiríkur Stefánsson,
ritari, Akureyri.
NÚ ríkir tími vanmáttar og
ótta.
Erfiðir tímar geta verið
einstaklingsbundnir, þjóð-
lægir eða á heimsvísu. Dæmi
um erfiða tíma einstaklinga
geta verið veikindi, skilnaður,
gjaldþrot eða fíkniefnaneysla
ungmennis í fjölskyldunni.
Erfiðir tímar þjóðar geta ver-
ið vegna náttúruhamfara eins og jarðskjálfta og
snjóflóða, pólitískra umhleypinga eða eins og 9/
11-atburðanna í Bandaríkjunum. Erfiðir tímar
á heimsvísu eru það sem við stöndum frammi
fyrir á þessari stundu.
Hvort heldur persónulegir, þjóðlægir eða á
heimsvísu þá eru tímar áfalla og erfiðleika
ávallt tímar ótta, missis og breytinga. Hræðslu-
viðbragð er sterklega tengt við þá óvissu sem
einkennir slík tímabil. Á þannig stundum horf-
umst við í augu við mögulegan missi. Og breyt-
ingar eru óumflýjanlegar og jafnvel þá bara hið
innra. Við getum valið að flytjast fram á við í
kjölfar breytinganna eða sett allt okkar í að
spyrna við fótum. Síðari leiðin skapar eymd
meðan sú fyrri eykur innri styrk og sjálfs-
traust, leiðir til þroska og umbreytinga lífs-
mynsturs og vana.
Sem þerapisti og þjálfari þá sé ég svona
tímabil sem heljarinnar tækifæri til vaxtar.
Eins og sagt er: Það sem ekki drepur þig gerir
þig sterkari. Eins óþægilegir og svona erfiðir
tímar hafa verið mér persónulega, svo ég taki
ekki djúpt í árinni, þá hafa þeir einnig markað
mestu vaxtarspretti mína sem manneskju – og
reyndar myndi ég ekki vilja án þeirra vera
Á tímum sem þessum er næsta viðbúið að við
glötum einhverju. Í slíkri tíð, sama hvaða mynd
hún tekur á sig, myndast tækifæri til að end-
urmeta og forgangsraða í lífi okkar og velja að
einbeita okkur að hinu merkingarfulla og end-
ingargóða í því. Auðug vinkona mín segir mér
oft að ég sé sú auðugri af okkur tveimur jafnvel
þó hún eigi meiri peninga. Hvað er auður? Ég
trúi að eitt hið dýrmætasta í lífinu sé tíminn
sem við eigum með ástvinum okkar. Á svona
erfiðum tímum getum við, ef við kjósum það,
leiðst út í að eyða (miklu) meiri tíma með okkar
ástkæru – og í alvöru talað, hvað er svo slæmt
við það?
Við fjárhagsþrengingar eins og þær sem við
stöndum frammi fyrir núna verður raunin líkast
til sú að minna verður um umframeyrinn sem
leiðir til þess að minna verður gert sem kostar
peninga. Þegar þannig stendur á getum við
ekki í sama mæli og áður sótt staði og atburði
utan heimilis, það sem við höfum þá í staðinn er
tími til að vera með ástvinum okkar. Athygl-
isverð tilraun sem gerð var á Englandi sýndi
fram á að fólk kaus frekar hið einfalda líf fyrir
100 árum, sérlega börnin vegna þess að for-
eldrar þeirra áttu þá með þeim mun meiri tíma.
Við getum valið að vera þakklát fyrir það sem
við ennþá höfum frekar en að hafa áhyggjur og
kvarta undan hverju við gætum tapað eða höf-
um þegar misst frá okkur. Við getum valið að
vera þakklát fyrir þetta tækifæri til að end-
urmeta hvað er mikilvægast í lífi okkar, eða við
getum slegist í hóp þeirra sem væla og skæla.
Ég sjálf vel viðhorf þess þakkláta.
Já, það er satt. Það er erfitt að missa vinn-
una, að missa viðskiptavini, missa bílinn og
jafnvel húsið. En þú hefur enn ástvini þína. Við-
horf hins þakkláta mun skapa jákvæða upplifun
og reynslu sama hvernig háttar í heiminum um
kring og sama hve mikla fjármuni við eigum
o.s.frv. Þakklætisviðhorfið er mótefni gegn alls-
konar áföllum og umhleypingum.
Erfiðum tímum fylgir ótti. Ótta er athygl-
isvert að skoða nánar. Yfirborðshræðsla okkar
tengist oftast aðstæðum: að missa vinnu, barn
verður fyrir bíl, maki yfirgefur mann, að verða
veik. Að baki þessum ótta liggur svo tilfinn-
ingaleg hræðsla: Að verða yfirgefinn, að verða
hafnað, að verða að athlægi og fleira. Dýpsti
óttinn sem liggur svo að baki tilfinningahræðsl-
unni er síðan: Ég er hrædd/ur um að ráða ekki
við þetta.
Þegar við tökumst á við innsta kjarna ótta þá
er auðvelt að horfast í augu við hann með því að
stilla raunveruleikanum upp við hlið hans. Ef
ég missti vinnuna þá gæti ég tekist á við það
svona og eða hinsegin, ef ég missti bílinn þá
gæti ég fengið far eða tekið strætó. Ef ég
missti viðskipti mín þá gæti ég brugðist við á
þennan eða hinn veginn … Við mannfólkið er-
um ótrúleg þegar kemur að því að standast
andstreymi. Heimurinn er fullur af frásögnum
af fólki sem sneri hörmungum og áföllum upp í
sigur. Þetta er allt val sem við hvert og eitt
okkar höfum vald til að ákveða, að umbreyta
tímum ótta og erfiðleika í bestu daga lífs okkar.
Gerum erfiða tíma að góðum tímum
Gitte Lassen,
meðvirkniþerapisti.
HVERNIG ætli það sé með
þá sem tekið hafa Evróputrú,
– ætli þeir efist aldrei? Ég
segi nú bara fyrir mig, – lýð-
ræðissinnaðan jafnaðarmann
og léttkristinn þjóðmenning-
arsinna, ég efast oft. Það er
einna helst þegar ég heyri
einhvern ofsatrúarmanninn úr
Samfylkingunni tjá sig um Ís-
land og Evrópu að efasemdirnar hverfa. Eins og
dögg fyrir sólu. Svo dæmalaust einhliða og inni-
haldslaus er sá málflutningur. Maður ætti að
leggja lag sitt við þá sem leita sannleikans en
hina, sem hafa fundið hann, þá skyldi maður
forðast eins og heitan eldinn. Þeir hafa rangt
fyrir sér og þeir eru leiðinlegir. Á þetta hafa
margir bent.
Hefðinni trúr nefni ég hér tvennt sem styður
þá skoðun mína að innganga í Evrópusambandið
ætti ekki að vera á dagskrá.
Í fyrsta lagi er það kunnara en frá þurfi að
segja að síðustu dagar hafa verið dagar mikilla
tíðinda á Íslandi. Þjóðin hefur orðið fyrir efna-
hagsáfalli sem fer nærri gjaldþroti. Skuldir sem
líklega fara yfir eina billjón falla á ríkið. Hvort
og að hvað miklu leyti eignir í útlöndum dekka
þessar skuldir er óljóst. Líklegast er að stór
hluti af þeim sköttum sem við greiðum á kom-
andi árum fari í að greiða þessa skuld. Ekki er
óhugsandi að börn okkar lendi í sömu súpu.
Hverjir bera ábyrgð? Höfuðpaurarnir eru ekki
margir. Óhjákvæmilega verða þeir dregnir til
ábyrgðar, – fyrir dómstólum þar sem það á við
og í kjörklefanum. Stærst er hin pólitíska
ábyrgð og hana er aldrei hægt að persónugera
til fulls. Það voru stjórnmálin sem sköpuðu um-
hverfið sem gerði glæpinn mögulegan, – eða eins
og það var orðað í dagblaði nýlega, frá þjóðinni
fékk sveinstaulinn í fermingargjöf sportbíl og
vískíflösku og óskir um góða skemmtun. Ekkert
af þeim ósköpum sem hér eru upp talin breytast
við inngöngu í Evrópusambandið. Ekkert breyt-
ist við það þó gjaldmiðill þjóðarinnar væri evra.
Öll þau meðul og öll þau verkfæri og vopn sem
við þörfnumst í því sem framundan er sækjum
við inn á við. Allt það sem þarf að breyta, allt
sem þarf að bæta er innanstokks í eigin ranni.
Það að hvetja fólk til að góna út í heim við þess-
ar aðstæður er til þess eins fallið að taka frá
okkur það sem við getum síst verið án, – sam-
stöðuna og einbeitinguna.
Í öðru lagi skal það viðurkennt að höfundur
þessara orða sér ekki fyrir um óorðna hluti. Þar
standa þeir mér framar vinir mínir í Evrópu-
reglunni. Með nákvæmni og áreiðanleika sem er
fyllilega sambærilegur við veðurklúbbinn á Dal-
vík hafa þeir dregið upp framtíðarmyndina.
Um þetta þarf ekki að fjölyrða. Með þessum
fyrirvara er samt ástæða til að nefna hér að sú
skoðun er almenn bæði austan hafs og vestan að
framundan séu erfiðir tímar í efnahag allra
landa. Þegar heiminum er skipt í fjórar efna-
hagsblokkir, – Austur-Asíu, Norður-Ameríku,
Rússland og Evrópu er um það samhljómur að
útlitið sé skást í Asíu og langlakast í Evrópu.
Sumir fullyrða, að sá vandi Evrópu, sem liggur í
innstæðulausum peningum og ofvöxnu húsnæð-
iskerfi, geti reynst Evrópusambandinu mjög erf-
iður, bæði efnahagslega og pólitískt. Framleiðni
og hagvöxtur er minni í Evrópu en öðrum
heimshlutum og Evrópubúar því verr í stakk
búnir en aðrir til að mæta áföllum. Efnahagserf-
iðleikar reyna alltaf á stjórnmálin, – hvort held-
ur sem er í einstökum ríkjum eða ríkja-
samböndum eins og Evrópusambandinu. Þegar
harðnar á dalnum mun sjást hvert innihaldið er í
samstöðunni sem Evrópusambandið hvílir á.
Innan nokkurra mánaða gæti Evrópa verið
breyttur staður. Kannski taka þeir af okkur
ómakið sem er því samfara að velkjast um árum
saman í einhverju sem kallað er aðildarvið-
ræður. Veri þeir þá blessaðir fyrir og vonandi
verður kreppan þeim ekki þungbær.
Enn um Evróputrúboðið
Björn Vigfússon, mennta-
skólakennari á Akureyri.